We vroegen ouders van Rietveld-afstudeerders om het werk van hun kind te duiden

De afstudeershows van de kunstopleidingen zijn weer begonnen – hoog tijd dus om de kersverse aanwas aan jonge kunstenaars onder de loep te nemen.

Je ouders kunnen nog zo enthousiast over je studie zijn, maar eerlijk is eerlijk: vaak hebben ze eigenlijk geen flauw idee waar je nou precies mee bezig bent. Al helemaal wanneer je een kunstopleiding volgt, en de rest van je familie bestaat uit juristen, consultants en politicologen, zoals bij mij het geval was. Ik heb jaren aan de Gerrit Rietveld Academie gestudeerd, en het viel nog niet mee om ze uit te leggen wat een loop-sculptuur is, of wat het woord ‘esthetisch’ nou precies betekent.

Maar juist omdat mijn familie niet altijd begreep wat ik deed, voelde het altijd vertederend als ze me hielpen. Ze hebben vaak de hoofdrollen gespeeld in mijn onbegrijpelijke maar esthetisch zeer verantwoorde kunstfilms, gewoon omdat ze van me houden en trots op me zijn. Ook al moesten ze daarvoor uren in de kou op een pleintje staan te bibberen, terwijl ze vrouwenkleding droegen en een panty over hun hoofd hadden getrokken. Als ik iets uit mijn studietijd echt esthetisch kan noemen, dan waren zij het wel.

Omdat ik weleens wilde zien hoe dat er in andere gezinnen aan toegaat, vroeg ik aan ouders van de afstudeerders op de Rietveld Academie of ze het werk van hun kind konden omschrijven.

Dominique (60) en Jaques (78), ouders van Joe Crestinu (25).
Afgestudeerd met Road to the Multiverse.

Kunt u me vertellen waar dit werk over gaat?
Dominique: Ik ben gynaecoloog en dus niet heel goed in kunst uitleggen. Ik vind het moeilijk om er iets over te zeggen, want hij heeft het gemaakt.
Joe: Maar jij hebt mij gemaakt, dus eigenlijk is dit een verlengde van wat jij gemaakt hebt.
Dominique: Dat is waar. Nou, laat ik een poging wagen dan. Er is een horloge waarop geen tijd staat. Er is een kapotte trouwring. Er zijn dobbelstenen die allemaal dezelfde nummers hebben en er is een hanger waar je niks aan kan ophangen. Ook heeft hij medicijndoosjes waarop drugsnamen staan. Ik maak uit zijn werk op dat hij kritiek heeft op mijn werk als arts en het feit dat ik medicijnen voorschrijf. Hij heeft alledaagse voorwerpen zo aangepast dat de zinloosheid van het leven erin naar voren komt. Dus volgens mij gaat het over zijn aversie tegen de consumptiemaatschappij en de absurditeit van het leven.

En Jaques, wat vindt u van zijn werk?
Jaques: Mijn zoon en ik zijn allebei kunstenaars. Alleen maakt hij installaties en ik hele mooie neuzen; ik ben plastisch chirurg. Ik ben heel erg blij met zijn werk. Ik verzamel zelf ook kunst. Hij maakt net zoals Malevitsj goede abstracte werken. Malevitsj is mijn grootste held.

Wat vind je ervan hoe je ouders je werk zien, Joe?
Joe: Het is grappig dat mijn ouders er zo serieus over doen. Het is voor mij namelijk vooral een grote grap. Ik loop maar wat te geinen. Natuurlijk vinden mijn leraren het niet leuk als ik dit zeg, dus verpak ik het een beetje anders.

Wat vind je er zo grappig aan dan?
Joe: Ik vind het grappig om dagelijkse dingen verrassend te maken. Zoals een horloge zonder tijd. Mensen hebben de illusie dat we tijd kunnen controleren. Maar dat is niet zo. Tijd is niet van ons. Ik ben ook vaak te laat, maar voor mij werkt het niet zo. Tijd is niet iets wat bestaat op die manier.

Amanda (47) en Antono (55), ouders van Irina Djojoatmodjo (24).
Afgestudeerd met On Expectations.

Waar denkt u waar het werk van Irina over gaat?
Amanda: Ik snap dit soort kunst niet zo heel goed, maar zolang ze gelukkig is ben ik dat ook. Ik heb liever iets concreets. Iets waar je iets mee kunt, zoals een schilderij. Dat kun je ophangen, bewaren en bekijken. Haar afstudeerwerk is een gordijn. Maar als het open is, is er niets meer. Dat is apart. Ik ben wel trots op haar, niet eens zozeer vanwege haar werk maar omdat ze zelfstandig is geworden. Ze heeft ons niet meer nodig.

Antono: Ik vind het meer een speeltuin. Je kan erin spelen en alles doen wat je maar wilt. Als je in het gordijn staat ziet niemand je meer. Dat zegt veel over wat Irina hier heeft gedaan. Ze heeft veel vrijheid gehad hier op de academie. Ze heeft kunnen spelen.

Wat vind je van wat je ouders zeggen, Irina?
Irina: Ik vind het bijzonder dat ze er allebei zijn, omdat ze gescheiden zijn. Ik was me er tijdens het maken heel erg van bewust dat zij mijn werk zouden zien. Dat heeft denk ik wel invloed gehad op hoe het is geworden. Ik heb daarom denk ik wel dingen anders gedaan. Ik heb er bijvoorbeeld minder gekke persoonlijke dingen in verwerkt.

Ineke (75), moeder van Dominique Zwartelé (50).
Afgestudeerd met Urban Totems.

Wat vindt u van het werk van uw dochter?
Ineke: Het overweldigde me. Ik kwam hier binnen en zag hoe netjes alles uitgestald was. Dat maakte me heel trots. Al die grappige installaties. Ik vind de tekeningen schitterend (begint te huilen).

Wat ontroert u nu zo?
Ineke: Nou, ik ben zelf ook kunstenaar. Mijn dochter wilde het een verrassing houden hoe haar afstudeerwerk eruit zou zien. En als ik nu haar tekeningen zie realiseer ik me dat ons werk op dat van elkaar lijkt. We praten er niet veel over, omdat we allebei ons eigen ding willen hebben.

Ik denk dat iedereen zijn eigen fantasie bij dat paarse object heeft, maar ik vind het erotisch. Dat komt denk ik door de vorm. Zo ovaal en glad, maar met uitsteeksels. Het staat ook statig en seksueel op zijn sokkel.

Heb jij het werk als erotisch bedoeld, Dominique?
Dominique: Nee, ik ben ook wel verrast dat mijn moeder het als erotisch ervaart. Ik heb mijn moeder eigenlijk nooit zo precies gevraagd wat ze ervan vindt. Dus dat is grappig om te horen. Maar het paarse object is niet erotisch bedoeld, het heeft niet echt een betekenis.

Marjon (59) en Ugo (60), ouders van Margherita Soldati (26).
Afgestudeerd met The Skin is an Extension of the Brain.

Waar denkt u aan als u het werk van Margherita ziet?
Marjon: Ik vind het werk van Margherita interessant omdat het er een beetje eng uitziet. Het is ook praktisch toepasbaar, je zou er bijvoorbeeld zieke mensen mee kunnen helpen.

Wat kunnen zieke mensen dan met dit werk?
Marjon: Als mensen Alzheimer hebben en het aanraken, worden er misschien wel delen van hun hersenen gestimuleerd waardoor ze zich weer meer herinneren. En het kan voor zieke of stervende mensen misschien ook gewoon heel fijn zijn om dit aan te raken.
Ugo: Ja, en je kan het ook om je deur doen, of op je bed leggen. Maar het is vooral fijn om aan te raken.

Je ouders zien je werk duidelijk als iets dat gebruikt kan worden in de gezondheidszorg, of in ieder geval voor praktische doeleinden. Zie jij dat ook zo, Margherita?
Margherita: Een paar jaar geleden dacht ik er zelf ook wel meer zo over na, maar nu gaat het me er niet meer om hoe het gebruikt kan worden. Ik zie het als kunst. Als iets architectonisch. Het heeft geen doel.

Powel (72) en Barbro (68) , ouders van Sonia Witwitzka (31).
Afgestudeerd met Limbo.

Waar gaat het werk van Sonia volgens u over?
Barbro: Het zand in de installatie van Sonia doet me denken aan fijne plekken, aan zonnebaden en vakantie. Aan mijn kindertijd. Ik wil erin gaan zitten en me weer kind voelen. Dat heeft ook te maken met wat Sonia wil laten zien met haar werk, denk ik. Dat de tijd maar verstrijkt en de herinneringen zich opstapelen en je maar bent overgelaten aan je lot. Wat denk jij, Powel?
Powel: Ik vind de kleuren heel mooi. Ze zijn fel en licht en helder.
Barbro: Ja, dat is volgens mij expres gedaan, die kleuren staan symbool voor de jeugd. Het werk heeft te maken met het verouderingsproces. Het is natuurlijk voor ons allemaal een thema. Ouder worden. Je realiseert je op een gegeven moment dat je gewoon niet meer dat meisje van achttien bent. Volgens mij vindt Sonia het ook niet altijd even makkelijk om ouder te worden. Toch Sonia?
Sonia: Het is een persoonlijk thema voor me ja. Omdat ik hier studeerde aan een academie waar de gemiddelde leeftijd 24 is en ik al 31 ben. Mijn werk gaat over situaties waarin oud en jong samenkomen. Zo'n bankje is een plek waar oudere mensen zitten om uit te rusten, maar waar ook jongeren hangen en een beetje met elkaar praten.