Zo zien wapens eruit als je ze voor peuters zou ontwerpen

Dit artikel verscheen eerder op VICE US.

Er zijn helaas nog altijd een flink aantal kinderen op de wereld die met speels gemak een geweer in hun handen krijgen gedrukt. Terwijl ze eigenlijk wel wat beters te doen hebben, zoals zorgeloos ravotten in de buitenlucht, of andere leuke dingen, zoals zich voorbereiden op het grote feest dat ‘puberteit’ heet.

De wapens van de Amerikaanse kunstenaar Nathaniel Lewis zijn dan weer wél voor kinderen bedoeld. Hij ontwierp een stel gebruiksvoorwerpen die je normaal gesproken niet zo snel aan een kind zou geven, zoals handgranaten, geweren en zelfmoordbommen, maar dan in het design van kinderspeelgoed. Houten wapentjes in pastelkleuren, met hier en daar een smiley erin verwerkt.

Lewis groeide op in het Saoedi-Arabische Dhahraan, en werd later speelgoedontwerper. Zijn speelgoedwapens verwijzen naar thema’s als oorlog, terrorisme en surveillance, maar dan met een vrij hoog Bart Smit-gehalte. We spraken hem over zijn eigen jeugd, schietpartijen op scholen en geweren met telraampjes erin.

Creators: Hoe was het om de eerste veertien jaar van je leven in Saoedi-Arabië door te brengen? Nathaniel Lewis: Mijn vader werkte voor Aramco [de grootste oliemaatschappij ter wereld, red.]. We woonden op een plek die veel weg had van een militaire basis dat onder streng toezicht stond. Omdat we geen visum voor een heel jaar konden krijgen, gingen we elk jaar twee maanden naar onze familie in Amerika. Als we dan terugkwamen werden we uitgebreid gecontroleerd bij de douane. Dat kon zo vier uur duren, want ze controleerden alles: ieder beeldfragment, ieder boek, en alles dat ook maar een beetje ongeoorloofd kon zijn. Eenmaal thuis werd onze telefoon afgetapt en onze post onderschept. Klinkt misschien heftig, maar voor mij was het allemaal vrij normaal.

Dus je had al vroeg ervaren hoe het is om in een surveillancestaat te leven.
Ja, ik groeide op met het idee dat je nooit iets kunt doen of zeggen zonder dat anderen daarvan zullen weten. Voor de gemiddelde westerling speelt dit pas sinds een jaar of tien. Sinds er social media zijn geven mensen hun privacy sowieso al een stuk makkelijker weg.

Waar hield je je mee bezig toen je nog normaal speelgoed ontwierp?
Ik werkte voor een kleine speelgoedfabrikant dat vooral gespecialiseerd was in het ontwikkelen van houten speelgoed voor bedrijven die zelf niets van hout maken. Dit kunnen andere speelgoedproducenten zijn, maar ook supermarkten als Walmart. Ik maakte deel uit van een driekoppig ontwerpteam en deed alles van de conceptontwikkeling tot en met de marketing. Die ervaring kun je niet zomaar opdoen bij grote bedrijven. Daar is de kans groot je je uitsluitend bezig mag houden met het kapsel van Barbie.

Je werk Little Terrors doet me denken aan mijn jeugd, maar wel op een gekke manier.
Dat is mooi, want dat is precies het gevoel dat ik wil opwekken. Wanneer ik een stuk speelgoed ontwerp, of het nou onalledaags of belachelijk is of niet, ik probeer er altijd wel een praktisch onderdeel aan toe te voegen.

Toen ik Automatic Funpiece ontwierp, probeerde ik me te verplaatsen in een één- of tweejarige, omdat dat het publiek is waar je normaal gesproken nooit een automatisch geweer voor zou ontwerpen. Dus toen dacht ik: welke speelelementen zou ik hierin kunnen verwerken? Toen kwam ik een telraampje van kralen, een rammelaar, en een gezichtje als trekker. En het röntgenapparaat dat bij de luchtvaartbeveiliging staat kun je zo inklappen, dus het is best mobiel.

Zijn er veel mensen die dit willen bestellen?
In ieder geval meer dan ik had verwacht. Veel mensen zien het blijkbaar niet als iets raars of negatiefs. Gelukkig maar, want ik probeer mensen heus niet weg te jagen. Al is het verder nooit mijn doel geweest om deze dingen voor de verkoop te maken. Vooral de granaat doet het vrij aardig, en de automatische geweren. Het gasmasker is alleen gewild bij mensen die het echt als kunstobject zien.

Je werkt ook als leraar. Heeft Automatic Fun iets te maken met de schietpartij bij de Stoneman Douglas High School ?
Als leraar ben ik veel bezig met schietpartijen op scholen. Ik probeer te begrijpen waar het vandaan komt en welke rol wapens hierin spelen. Zelf heb ik ook kinderen die naar school gaan. Ik weet dat de kans op een schietpartij statistisch gezien vrijwel nihil is, maar toch denk ik er elke dag aan. Zelf werk ik op een ontzettend veilige school, maar ik blijf goed om me heen kijken.

Hebben al deze speeltuigen iets te maken met jouw angsten?
Dat speelt zeker een rol. Die angst heeft ook niet alleen met die schietpartijen te maken. Mijn vader is ook meerdere keren goed weggekomen. Tijdens de Vietnamoorlog stierf iedereen in het peloton waar hij bijna in mee zou gaan, en hij had bijna de aanslagen van 11 september van dichtbij meegemaakt. Dat heeft zeker impact op mijn leven gehad.

Als je speelgoed ontwerpt, ben je veel aan het overpeinzen. Welk voorbeeld wil je een kind aanreiken? Welk gedrag? Speelgoed is een weerspiegeling van hoe volwassenen zich gedragen.

Er zijn veel dingen die we niet voor peuters maken omdat we ons er een beetje voor schamen. We schamen ons voor het feit dat we elkaar niet genoeg vertrouwen om samen op een vliegtuig te zitten zonder bang te zijn dat een passagier iedereen wil vermoorden. Zelf groeide ik op met het idee dat dit soort rare omstandigheden hartstikke normaal zijn, ik heb nooit iets anders gekend. Terwijl het eigenlijk nauwelijks valt uit te leggen.

Tegenover je kinderen wil je eerlijk zijn, maar dat kan tot op zekere hoogte. Ik wil mijn kinderen ook niet opzadelen met allerlei ellende. Als ik met ze in de auto zit, luister ik liever niet het nieuws op de radio, omdat ze het constant over schietpartijen op scholen hebben. Niets daarvan zou mijn dochter kunnen helpen om zelf nooit beschoten te worden.

De angsten waarover je praat vind ik herkenbaar. Elke keer word ik nerveus als ik door een beveiligingspoortje loop. Maar eigenlijk slaat dat ergens op. Ik bedoel: ik smokkel geen wapens of drugs, daar ligt het niet aan.
Veel mensen hebben het ook met politieauto’s. Ook al heb je je keurig aan de snelheid gehouden en op geen enkele manier de wet overtreden — toch zijn ze bang. Misschien betekent dat ook wel gewoon dat je verantwoordelijk in elkaar steekt, en je van jezelf zo bezorgd bent ingesteld dat je niet snel iets zou doen dat écht erg is.

Doen beveiligingspoortjes je denken aan het leven in Saoedi-Arabië?
Zeker. Ik was als kind altijd verbaasd hoe snel je in Amerika door de douane kon komen - in Saoedi-Arabië duurde het superlang. Mijn moeder vroeg mijn oudere broer altijd of hij speelgoed van me kon afpakken, zodat ik heel hard zou schreeuwen en de douaniers ons er snel doorheen zouden willen hebben.

Laat je je eigen kinderen met speelgoedgeweren spelen?
Mijn dochter heeft er twee. Toen ik opgroeide mocht ik er zelf nooit mee spelen. Ik denk zelf niet dat met geweren spelen direct hoeft te leiden tot gewelddadig gedrag, maar wel dat het bijdraagt aan het normaliseren van wapens.

Heb je ook negatieve reacties gekregen over je werk?Alleen maar van mensen die het niet helemaal snappen, zoals een boze blik van een oude mevrouw die het “maar ongepast” vindt. Daar kan ik prima mee leven.