Eet je biefstuk voortaan van een bord van koeienbloed

Op de middelbare school had ik ooit een biologieles, waarbij iedereen een druppel bloed moest prikken om zo je bloedgroep te bepalen. Super interessant natuurlijk, maar in plaats van een wetenschappelijk testje, resulteerde het in een scenario dat niet zou misstaan in een horrorfilm. Iedereen kreeg een do-it-yourself vingerprikset, waarna mijn klasgenoten als een bezetene naalden in hun lijf begonnen te steken, het bloed op tafels en proppen papier smeerden, die vervolgens door de klas werden gesmeten. Ik was in shock en schuifelde de klas uit om buiten het lokaal bijna van mijn stokje te gaan. Sindsdien krijg ik het bij elke druppel bloed die ik zie spaans benauwd, maar mijn angst draagt ook een fascinatie met zich mee.

Zo was ik meteen onder de indruk van het werk van Basse Stittgen, een ontwerper die servies maakt van koeienbloed. Koeienbloed om precies te zijn.

Ik spreek Basse op de afstudeershow van de Design Academy, tijdens de Dutch Design Week. Hij vertelt dat hij op het idee kwam om bloed te verwerken als bioplastic, nadat hij had gelezen over een eeuwenoud Frans proces, waarbij ossenbloed en sterrenstof werden gemengd om een bruikbaar materiaal te maken.

Mocht dit nog niet luguber genoeg klinken, lees dan vooral even verder. Om alvast te testen of bloed wel echt verwerkt kan worden tot een stevig materiaal – het is immers vloeibaar – begon Basse met het aftappen van zijn eigen bloed. Een vriend, die dokter is, hielp hem daar een handje bij. Maar om niet zijn hele lijf leeg te laten lopen, en vooral om met een materiaal te gaan werken dat normaliter als afval wordt gezien, ging Basse op zoek naar dierenbloed van slagers. "Jaarlijks worden er miljoenen liters koeienbloed weggegooid," vertelt Basse. "Maar dit zien we niet, omdat alle slachthuizen buiten de stad staan."

Deze slachterijen stonden alleen niet echt te popelen om mee te werken aan het designproject van Basse. Hij vertelt dat het erg moeilijk was om er een te vinden dat mee wilde werken, maar via een docent van de academie en een paar achterdeuren lukte het toch. Basse vertelt dat hij verschrikkelijke scenario's in zijn hoofd had gehaald voor wat hij zou tegenkomen in de slachterij. Het bleek dan ook een van de meest gewelddadige dingen die hij ooit heeft gezien. Maar ondertussen kan hij gewoon aankloppen bij het slachthuis om een emmertje met bloed te vullen. Het doel van Basse is om de verspilling van dierenbloed in deze slachterij terug te brengen naar nul procent, door zijn bloedcreaties uiteindelijk in productie te nemen.

Zelf ik ben heel erg voor het principe dat als een dier geslacht wordt, het beter is om dan ook alles van het dier te gebruiken. Ik vraag Basse dan ook of hij bewustzijn wilde creëren door producten van bloed te maken. Want als je een biefstukje eet, zou je er ook geen problemen mee moeten hebben om dit van een bloedbord te eten, lijkt mij. "Bewustzijn is wel onderdeel van mijn project. Maar het is niet mijn doel om met mijn vinger te wijzen," vertelt Basse. "Ik consumeer zelf ook dierlijke producten, maar ik probeer op deze manier wel de verspilling te verminderen."

Om van bloed een bord te maken, verwarmt Basse het in een pannetje om het te laten drogen. Dat mag alleen niet te warm mag worden. In bloed zit namelijk een proteïne dat een soort lijmachtige eigenschap heeft en als het te warm wordt stolt het. Na het uitkoken, moet het nog wat dagen drogen. Daarna kan met een hittepers en een mal het bloedpoeder in een vorm geperst worden, met als resultaat een object van 100 procent bloed.

Toch doen zijn objecten niet direct aan bloed denken. Op een gegeven moment sta ik zelfs met zo'n bloederig schaaltje in mijn hand. Het voelt als doodgewoon donkerrood kunststof, en ik voel me er prima bij. Wat heel vreemd is, want tegelijkertijd merk ik op dat de kleur van de tafel ook in een verdachte dieprode kleur is geschilderd. "Ook bloed?" vraag ik. Na een instemmende knik, zet ik snel het schaaltje terug en stap ik een metertje achteruit.

Vervolgens valt mijn oog op een platenspeler die naast de tafel staat te draaien. Basse vertelt dat de elpee ook van bloed is gemaakt, waarop de hartslag van één van de gestorven dieren uit het slachthuis te horen is. Het klinkt intens macaber, en ik aarzel zelfs een beetje als Basse me vertelt dat ik de koptelefoon op kan zetten om ernaar te luisteren. Ik doe het toch. Met de koptelefoon op mijn hoofd staar ik naar de draaiende muziekschijf, en denk ik aan een koe die een paar weken geleden misschien wel in de vorm van een hamburger op mijn bordje lag. Ik doe mijn ogen even dicht en zie een zachtroze varken, eenzaam in een te kleine stal. Het klinkt ontzettend clichématig, maar het doet echt wat met me. Misschien speelt het mee dat het ontzettend luidruchtig en snikheet is Design Academy, maar ik vind het heel mooi en rustgevend om naar de hartslag te luisteren. Toch is het confronterend. Of zoals Basse het verwoordt: "Bloed heeft veel krachtige en metaforische betekenissen. Het symboliseert tegelijkertijd leven en dood."

Het werk van Basse is tot en met 29 oktober te bekijken tijdens de Dutch Design Week.

Tijdens afstudeershow van de Design Academy stelden we ook wat vervelende vragen.