Van oude fietsen tot mythische wezens

Jaren geleden experimenteerde Thieu Smeets wat met oude fietszadels – hij zag er dierlijke gezichten in, en bouwde ze om tot maskers. Op een dag kwam een oom langs, die de maskers weliswaar mooi vond, maar er tegelijkertijd een beetje om moest lachen. “Je weet dat je nu Picasso aan het na-apen bent?”

Nee, dat wist Thieu niet. Volkomen onbewust was hij precies hetzelfde pad ingeslagen als de Spaanse meester, maar dan ruim een halve eeuw later. Om er toch nog zijn eigen draai aan te geven, besloot hij om de maskers te voorzien van een lichaam – hij transformeerde ze tot driedimensionale, skeletachtige schepsels, die bijna volledig bestaan uit onderdelen van oude, verwaarloosde fietsen. Dankbaar materiaal, vertelt Thieu me in zijn atelier. “In fietsen zitten van zichzelf al veel herkenbare vormen die tot associatie kunnen leiden. Die voorvorken bijvoorbeeld, dat zijn uitstekende hoorns.”

Inmiddels heeft Thieu een bescheiden dierentuin aan oude barrels gemaakt – van een krokodil en een hert, tot een creatie die Thieu zelf omschrijft als een ‘skeletachtige demoon’. Nagenoeg alle onderdelen van de fiets worden benut – het kettingwiel komt bijvoorbeeld vaak terug als bekken, en de trappers worden als voeten gebruikt, of juist als oog.

Thieu’s drang om nieuw leven te scheppen komt niet helemaal uit de lucht vallen. Als we in zijn atelier aan tafel zitten, laat hij een boek zien over het sjamanisme – de geneesmethode waarbij spiritueel contact met de natuur centraal staat, met als geestelijk tussenpersoon de sjamaan. Hij leest eruit voor: “Het vel wordt de sjamanen van het lijf gestroopt, totdat alleen het skelet overblijft. Daarna worden ze weer in elkaar gezet en herboren; ze verkrijgen de macht geesten te bestrijden en hun slachtoffers te genezen.”

Zijn de fietsfiguren voor hem een soort sjamanen? “Ik las het pas nadat ik een paar sculpturen had gemaakt, maar het viel allemaal wel op zijn plek,” zegt hij. “Misschien was het een soort inspiratiebron met terugwerkende kracht.”

Zeker is in ieder geval dat de schepsels voor hem zelf af en toe tot leven komen – een keer kwam hij ‘s nachts thuis en schrok hij zich wild van een vreemde gedaante, waarvan hij zich pas luttele seconden later realiseerde dat het om een sculptuur ging die hij vergeten was te verplaatsen. “Ik probeer de sculpturen altijd een bepaalde beweging mee te geven, en dat was dit keer blijkbaar erg goed gelukt."

Over tot leven komen gesproken: zijn nieuwste creaties zal Thieu komende zondag in het Amsterdamse Flevopark presenteren, onder begeleiding van muziek en bewegingstheater, een sjamanistisch ritueel waarbij hij zich vereenzelvigt met de sculptuur. Het gaat om een Egyptische sfinx, met fietsframes als lichaam en een stoffen masker als menselijk gezicht, en een sirene met blonde haren. Het zal niet veel vaker zijn voorgekomen dat een zorgvuldige constructie van oud schroot op zoveel empathie kon rekenen.

Bezoek ook Thieu's website.