We stelden moeilijke vragen bij een expositie over de zin van het leven
Coca Cola Vase (2015) van Ai Weiwei en Man and Woman with Red Nose (2013) van Hans Peter Feldmann. Foto door Antoine van Kaam, met dank aan Museum Voorlinden.

FYI.

This story is over 5 years old.

Kunst

We stelden moeilijke vragen bij een expositie over de zin van het leven

Tijd om bezoekers van ‘Stage of Being’ in Voorlinden eens flink aan de tand te voelen.

In Museum Voorlinden is op dit moment de tentoonstelling Stage of Being te zien. De tentoonstelling bestaat uit 45 kunstwerken die allemaal overlopen van menselijke emoties en driften. Bovendien stelt de expositie een aantal grote vragen, zoals: wie zijn we? Waar komen we vandaan? Wat doen we hier en waar gaan we naartoe? Ik weet dat allemaal ook niet precies – zeg maar gewoon: precies niet – en daarom leek het me goed om deze vraagstukken dan maar voor te leggen aan een aantal bezoekers. Zo kon ik niet alleen genieten van een schitterende tentoonstelling, maar kwam ik ook nog tot een paar verhelderende inzichten.

Advertentie

Geke & Didier in Museum Voorlinden voor Spark.Spark.Spark van John Armleder. Alle foto's door de auteur, tenzij anders aangegeven.

Geke (22) & Didier (24) uit Amsterdam

Hoi! Jullie zien er gelukkig uit. Denken jullie dat er misschien een spirituele macht is die daar verantwoordelijk voor is?
Geke: Ik zou graag geloven dat er iets groters was. Maar ik denk dat we meer op onszelf zijn aangewezen. Waar mensen vroeger antwoorden vonden in religie, zijn we nu als mens meer bezig met psychologen en zelfhulpboeken. Dat is wel goed denk ik.
Didier: Ik denk dat we altijd al op onszelf zijn aangewezen. Natuurlijk was religie voor mensen een troostend kader, maar uiteindelijk moest je toch jezelf gelukkig maken. Dat is denk ik nog steeds zo, of je nou gelooft of niet.

Wat denken jullie dat er gebeurt als we dood gaan?
Geke: Ik geloof niet in reïncarnatie, maar het zou mooi zijn als onze ziel ergens naartoe ging. Ik heb alleen te veel films gezien dus ik zie dan vooral een hele lichte witte ruimte voor me.
Didier: Ik zou het heel cool vinden als er een soort multi-universum was en je na je dood wakker wordt in een ander universum. Dat zou heel interessant zijn.
Geke: En dat we dan nu in het eerste level zitten!
Didier: Ja, of al verder! Maar dat we ons dat dan niet kunnen herinneren. Wat dan wel ergens weer jammer zou zijn.

Over herinneringen gesproken: hoe willen jullie herinnerd worden?
Geke: Ik hoop om de persoon die ik ben en niet om dingen die ik heb bereikt. Dat mijn kinderen en kleinkinderen me nog herinneren, maar ik daarna wegvaag in iets groots.
Didier: Ik denk ook dat het niet zo belangrijk is om herinnerd te worden. Ik zie mezelf ook niet als individu. Wie we in het leven zijn is een gevolg van wie er voor ons was en de interacties die je met de wereld hebt. Je bent onderdeel van een eeuwige levensstroom. Je draagt de toorts door naar voren en geeft ‘m door.

Advertentie

Wauw, wat een diepzinnig gesprek zo op de zondagmiddag.
Geke: Haha, dat is ook wel goed toch? Dat is precies waarvoor je naar een museum gaat. Om na te denken over je plek in de wereld en jezelf spiegels voor te houden.

Touché. Dan zet ik jullie ook op de foto voor die 98 spiegels van John Armleder.

Kim en Bahar voor Tears of A Swan van Quynh Dong en I Promise to Love You van Tracy Emin.

Kim en Bahar (beide 29) uit Den Haag en Amsterdam

Ha! Waarom lachen jullie zo hard?
Kim: We probeerden een clichématige foto van onszelf te maken in het werk met die rozenblaadjes en het hartje. Dat was meer een grapje, we posten namelijk nooit wat op Instagram.
Bahar: Het kwam eigenlijk omdat we het verhaal hoorden van de ballenbak bij het openingsweekend van Hudsons Bay. Kennelijk zaten er een stuk of twintig vloggers in één ballenbak. Allemaal precies dezelfde foto te maken. Dat is toch precies wat er mis is met de wereld?

Leg uit.
Bahar: Nou, zo hard bedoel ik het ook weer niet. Ik vind het hartstikke leuk dat ze gezellige foto’s maken, maar het is ook raar dat al die vloggers proberen iets unieks te maken en dat dat niet helemaal lukt. Vervolgens krijgen ze een burn-out en gaan ze massaal vloggen over hun burn-out.

Dat klinkt vreemd ja. In wat voor staat bevinden jullie je vandaag?
Bahar: We zijn heel ontspannen. Dit gebouw is ook zo relaxed.
Kim: Precies. Het licht valt overal zo mooi naar binnen en de setting is heel fijn.

De ideale plek om wat levensvragen te beantwoorden. Waar komen we vandaan?
Bahar: Dat weten we niet, al denk ik dat we in essentie allemaal uit iets goeds voortkomen. We hebben allemaal een soort naastenliefde in ons. Of dat helemaal uit de verf komt is een tweede, maar ik geloof dat dat de basis is.
Kim: Daar heb ik niets aan toe te voegen.
Bahar: Dan mag jij de volgende vraag doen over waar we naartoe gaan. Die komt nu toch?

Advertentie

Zeker. Waar gaan we naartoe, Kim?
Kim: Tja. Sorry, maar ik denk dat het na de dood best wel afgelopen is allemaal. Al hoop ik wel dat we weer teruggaan naar waar we vandaan komen: iets goeds.

Jullie zijn wel optimistisch zeg.
Kim: Klopt. Ik noem het zelf graag positieve naïviteit. Dat is denk ik ook de enige manier om ergens te komen. Dat je gelooft dat iets kan.

Hoe hopen jullie herinnerd te worden?
Kim: We willen de wereld iets mooier maken.
Bahar: Zeker. De grap is alleen dat mensen altijd beginnen met grote ideeën en idealen, maar dat die vastlopen op emoties, belangen, regelgeving, enzovoorts. Zoals met die vloggers, maar ook in ons eigen werk. Wij ontwerpen bijvoorbeeld duurzame gebouwen, maar het is heel lastig om die ontwerpen echt waar te maken.
Kim: Maar dat betekent niet dat we het niet proberen.

Joost en Lois in Museum Voorlinden bij Blue Horn van Tony Cragg

Lois (22) en Joost (26) uit Utrecht

Ho, stop! Waar komen jullie vandaan?
Lois: Uit onze moeders! Al komt deze reactie denk ik vooral door die serie foto’s van vrouwen die net bevallen zijn.
Joost: Als ik dieper terug moet denken, dan denk ik dat we geëvolueerd zijn vanuit een of ander gek diertje. Maar als ik hier zo rondkijk, houd ik het ook dichterbij huis. Uit onze moeders, dus.

Ik reken het goed. En waar gaan we dan naartoe?
Lois: Ik denk dat het feest na de dood wel afgelopen is. Al hoop ik op iets gezelligs, zoals een hemel waar alle doden weer leven. Familie, vrienden maar ook alle grote helden.
Joost: Ik denk ook dat de dood definitief is, maar ik zou het wel tof vinden als je je eigen hemel kunt creëren met je fantasie. Hoe vet zou het zijn als het hiernamaals een gezellige versie van Inception is?
Lois: Heel vet. Daar sluit ik me bij aan.

Advertentie

Ik ook. Nog zo’n luchtige vraag: hoe hopen jullie herinnerd te worden?
Lois: Nou, ik ga nooit beroemd worden, dus ik zou alleen voortleven in de herinneringen van mijn kinderen en kleinkinderen. Daar heb ik vrede mee. Ik wil ook niet dat ik mijn hele leven een een soort prestatiedruk heb om iets goeds achter te laten.
Joost: Ik heb die drang wel een beetje. Ik zou graag iets achterlaten waar mijn naam op staat, al is het maar klein. Bijvoorbeeld een handboekje voor hoe je het beste door een museum kan wandelen zonder gek te worden.

Dat is behoorlijk specifiek. Heb je alvast een tip misschien?
Joost: Je moet je niet verplicht voelen om naar alles te kijken, maar alleen naar de werken die je aanspreken. Ik vond die blauwe hoorn bijvoorbeeld heel mooi. Daar neem ik dan ook de tijd voor.
Lois: Ik ook. Verder moet je lekker in je vel zitten als je naar een expo gaat.
Joost: Zeker, in een goede stage of being.

Pak, Mary en Tasos in Museum Voorlinden voor YOU van Esther Tielemans.

Pak (38), Mary (40) en Tasos (36)

Hee! Jullie zien er wel wijs uit. Weten jullie al waar ‘we’ vandaan komen?
Tasos: Van een plek die je niet kunt beschrijven omdat het geen vaste vorm heeft. We kunnen het niet zien of uitleggen, maar dat proberen we wel ons leven lang.
Mary: Ons brein moet altijd een logica hebben en daarom zoeken we naar verklaringen. We zijn allemaal anders en daarom zijn er ook veel verschillende theorieën en religies. Zelf denk ik dat we allemaal uit een soort energie zijn voortgekomen. En omdat het zo groot is kunnen we het niet uitleggen.
Pak: Ik denk dat we voortkomen uit de fouten van ons verleden. Dat zou een vorig leven kunnen zijn, maar ook wat gister of een uur geleden gebeurde. Alles is met elkaar verweven en borduurt op elkaar voort.

Links: Anthony Gormley, Mass (2006) Foto door Antoine van Kaam. Rechts: Mark Manders Landscape with Male Figure (2017) Foto door Antoine van Kaam. Met dank aan Museum Voorlinden

Advertentie

Nou, dat klinkt alsof jullie er al flink over hebben nagedacht. Hebben jullie kunstwerken gezien die een beetje op deze visie aansluiten?
Mary: In Mass van Antony Gormley zie je van een afstandje een mensfiguur, maar als je dichtbij komt verdwijnt het en zie je een heel universum van draden.
Tasos: Landscape with Male Figure van Mark Manders! Toen ik ervoor stond, zag ik er een heel poëtisch beeld in van het menselijk bestaan. De figuur is gespleten en daarin zie ik een soort dualiteit.
Pak: Het werk van Esther Tielemans ziet er op het eerste gezicht uit als het woord I. Maar je moet de titel weten om de ervaring compleet te maken: YOU.

Katarina Jordan in Museum Voorlinden voor Stage of Being van Robert Zandvliet.

Katarina (20) en Jordan (19) uit Rotterdam

Jullie zien er content uit. Hebben jullie al mooie werken gezien?
Jordan: Ik vond vooral het schilderij van Robert Zandvliet heel mooi, die met het silhouet in het midden. Die is dan weer niet zo vrolijk, maar het is denk ik een werk waarin iedereen zichzelf kan zien, worstelend met gedachten en problemen.
Katarina: Ik vind de foto van Thomas Struth erg vet. Er staat een enorme kathedraal op en op de voorgrond zie je het alledaagse leven eraan voorbij trekken. Dat contrast tussen dat religieuze en dat aardse vind ik heel mooi.

Zaaloverzicht Voorlinden met Miländer Dom (Fassade) van Thomas Struth, Stage of Being V van Robert Zandvliet en zonder titel van Jannis Kounellis. Foto door Antoine van Kaam, met dank aan Museum Voorlinden

Over dat religieuze en aardse gesproken. Waar denken jullie dat we vandaan komen?
Jordan: Ik geloof wel aardig in de theorie dat er een grote meteoriet op de aarde klapte en dat zo het leven is ontstaan. In die zin zou je kunnen stellen dat we niet van deze wereld komen. Miljoenen jaren van evolutie hebben ons gemaakt tot de vreemde wezens die we nu zijn.
Katarina: Precies. Ik geloof ook niet in een hogere macht. Al zou ik dat wel graag willen geloven.
Jordan: Ik ook. Natuurlijk is het bijzonder dat we er zijn en ik kan begrijpen dat mensen in een god geloven, maar zelf denk ik niet dat er een grotere betekenis achter zit.

Wat denken jullie dan dat er gebeurt als je het loodje legt?
Katarina: Toen ik jonger was geloofde ik dat iedereen, ondanks alle worstelingen, uiteindelijk geluk zou vinden in het hiernamaals. Maar nu weet ik het niet meer zo zeker. Ik zou wel graag willen dat er een plek is waar iedereen heel vredig kan zijn.
Jordan: Ik zou ook wel graag willen dat er een hemel en een hel was, maar ik geloof er niet in. We gaan het uiteindelijk zien. Ehm, of niet natuurlijk.

Nou, hopelijk tot dan!

Stage of Being is nog tot en met 17 juni te zien bij Museum Voorlinden.