Corlieske Visser maakt sjaals met de Tourette-scheldpartijen van haar vader erop

Gilles de la Tourette kampt met een imagoprobleem. Want ook al gooit maar veertien tot twintig procent van de mensen met Tourette er daadwerkelijk scheldkanonnades uit, is dat vaak de enige kant van het syndroom dat door de media wordt belicht. Met haar afstudeerproject Vertaalslag wil Corlieske Visser, alumnus van de Willem de Kooning Academie in Rotterdam, hier wat aan doen.

Ze maakte geluidsopnames van haar vaders gevloek en stopte dat in een serie interactieve prints, om aandacht te vragen voor de minder bekende, en zelfs positieve kanten van Tourette. Ze deed dit door zijn schuttingtaal te transformeren tot (letterlijke) gespreksstof.

Voor dit project dook Corlieske samen met haar vader een geluidsdichte studio in voor een tweeëneenhalf uur durende scheldsessie. De geluidsgolven van deze audiofragmenten zette ze om in beeld en vertaalde ze daarna naar abstracte prints. Deze prints, die allemaal te vinden zijn op Corlieskes site, koppelde ze vervolgens aan de augmented reality-app Layar. Je kunt dus de prints in de app scannen en de oorspronkelijke audiofragmenten met de stem van Corlieskes vader terugluisteren. Ook verweefde ze de prints in een serie schilderijen en textiel, waaronder sjaals, een plaid en een gordijn.

"Bij ons thuis was het nooit stil," vertelt Corlieske aan Creators. "Als ik mijn vader niet hoorde, kon ik niet slapen. Pas als ik weer een harde schreeuw hoorde, wist ik dat alles oké was en kon ik in slaap vallen." Maar door het heersende onbegrip en onwetendheid over Tourette, begon Corlieske het er in haar pubertijd moeilijk mee te krijgen. "Schuttingtaal schrikt af. Mensen met Tourette, en zo ook mijn vader, worden in de maatschappij daardoor vaak bestempeld als asociaal of gek. Alles wat andere mensen denken maar niet zeggen, zegt hij wel."

Omdat de buitenwereld vaak negatief reageerde op de Tourettetaal van Corlieskes vader en hij zich er zelf ook over schaamde, bedacht hij een manier om zijn gevloek te maskeren. Hij leerde zichzelf aan om zijn scheldwoorden te vervormen tot sociaal geaccepteerde woorden. "Hij heeft een uniek gesproken taal gecreëerd. Zo verandert hij 'neuken hoer' bijvoorbeeld in 'leuk hoor' en 'neuken tieten' in 'leuke ziekte'. Deze woorden zegt hij zo snel achter elkaar dat mensen gaan twijfelen aan wat ze hebben gehoord en er uiteindelijk niet tot nauwelijks op reageren," legt Corlieske uit.

Naast de neiging om plotseling te vloeken hebben mensen met Tourette vaak een rits andere tics. Zoals papegaaien: de drang om eigen woorden of die van een ander na te spreken of te herhalen. "Elke keer als er reclames voorbij kwamen op tv, moesten we het geluid uitzetten. Anders hoorden we de hele dag door dezelfde reclameteksten."

"Maar het papegaaien van mijn vader bracht ook veel leuke dingen met zich mee. Wat namelijk zo bijzonder is aan mensen met het syndroom van Tourette is dat ze heel creatief zijn, goed frequenties en tonen kunnen waarnemen en hierdoor dus ook geluiden kunnen imiteren. Mijn vader kan verschillende geluiden goed nabootsen en neemt hiermee soms mensen in de maling. Als we op een boot zitten, doet hij bijvoorbeeld een scheepshoorn na. Zijn Tourette gaat dus ook gepaard met veel humor en positieve energie."

Dankzij Corlieskes serie wordt er een stuk positiever gereageerd op haar vaders Tourette. "Laatst ontmoette ik een vrouw die een specifieke print wilde kopen; de print waarin mijn vader ''hé homo'' zegt. Ze vertelde me dat ze de print graag wilde hebben omdat haar buurman homoseksueel is. Voor zichzelf kocht ze een sjaaltje met "lekker neuken" erop."

"Mijn vader probeert het al jaren onder de aandacht te brengen. Het is voor hem moeilijk om erover te vertellen, maar toch heeft hij een tijdje terug contact opgenomen met meerdere tv-programma's. Destijds sloeg hij nog computermuizen kapot door z'n tics," zegt Corlieske. Haar vader, die in de video hieronder zelf vertelt over zijn syndroom, is erg tevreden met het uiteindelijke resultaat. "Hij vindt het bijzonder dat ik zijn syndroom heb weten te vertalen naar kunst."

Op de website van Corlieske Visser kun je meer van haar werk bekijken en de prints beluisteren met Layar. Download hier de Layar-app. De sjaals zijn te koop en vijftien procent van de opbrengsten gaat naar Stichting Gilles de la Tourette