FYI.

This story is over 5 years old.

Estland

De oplossing voor werkloze vluchtelingen: stuur ze (digitaal) naar Estland

“Vluchtelingen willen ontzettend graag aan de slag, maar de Nederlandse wet staat dat niet toe.”

Hoe kan design het leven van vluchtelingen dragelijker maken? Die vraag staat centraal bij de Refugee Challenge, een designwedstrijd van What Design Can Do, de VN Vluchtelingenorganisatie (UNHCR) en de IKEA Foundation. In totaal stuurden 631 nationale en internationale ontwerpers hun ideeën in, en op 1 juli worden de vijf winnaars bekend gemaakt tijdens What Design Can Do Live in Amsterdam. In deze serie spreken we alvast met de makers van een paar van de meest veelbelovende projecten.

Advertentie

Zolang een vluchteling in de asielprocedure zit, zijn de mogelijkheden om te werken zeer beperkt. Ze moeten het doen met een uitkering (waarvan het grootste deel wordt afgestaan aan de opvang), en dat brengt meerdere nadelen met zich mee: veel kennis en vaardigheden blijven onbenut, de vluchtelingen dragen zelf nauwelijks bij aan de economie, en misschien nog wel belangrijker: ze voelen zich er zelf nogal bezwaard bij. En de integratie wordt er ook niet bepaald makkelijker op.

Dat was althans de conclusie van Jazz Tonna, Guido van Werkhoven en Robin van Eijk, drie Willem de Kooning-studenten die vorig jaar de werkomstandigheden van asielzoekers onder de loep namen. “Veel Syrische vluchtelingen die we spraken zijn het helemaal niet gewend om een uitkering te krijgen,” vertelt Jazz Tonna over de telefoon. “Ze willen ontzettend graag aan de slag, maar de wet staat dat niet toe.”

De drie gingen op zoek naar een oplossing, en vonden die een plek waar je het niet zo snel zou verwachten: Estland. Althans, niet echt in Estland, maar in het digitale Estland,e-Estonia. De Baltische staat is wereldwijd een voorloper op het gebied van online voorzieningen – sinds december 2014 is dit het eerste land ter wereld waar het mogelijk is om ingeschreven te worden als e-staatsburger, wat betekent dat ondernemers die van hun eigen overheid geen eigen bedrijf mogen opzetten, dit wel gewoon in Estland kunnen doen – vluchtelingen inbegrepen.

Advertentie

Inmiddels kun je het project – dat The Working Refugees zou gaan heten – allang geen studieopdracht meer noemen. Het is op te vatten als een handleiding voor vluchtelingen die gebruik willen maken van het Estlandse e-burgerschap. Het tweetal besprak het idee inmiddels al met verschillende partijen, waaronder zowel de Nederlandse en Estlandse overheid. De algehele tendens: niemand had rekening gehouden met een dergelijke constructie voor vluchtelingen, maar er was ook niemand die kon vertellen waarom het niet zou werken.

In de video hieronder zie je hoe ze het voorlegden aan de Nederlandse belastingdienst en de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND):

Via de Refugee Challenge hopen de initiatiefnemers hun plan definitief uit te voeren. Ze willen vluchtelingen actief begeleiden in het opzetten van hun eigen Estlandse bedrijf, waarbij je vooral vooral moet denken aan plaats-onafhankelijk werk – een loodgietersbedrijf wordt dus lastig, maar voor online diensten is het ideaal. “We gaan nu niet zomaar vluchtelingen in het diepe gooien,” zegt Tonna. “We willen eerst een pilotgroep opzetten, om te testen of we het erna structureel kunnen gaan toepassen.”

Voor de vluchtelingn zelf zou dit betekenen dat ze zich minder nutteloos voelen, en dat ze op eigen kracht hun leven kunnen onderhouden. Voor Nederland zou het flink wat uitkeringen kunnen schelen. En wat Estland er aan heeft? De e-staatsburger betaalt er zijn belasting, en zal van Estlandse diensten gebruik maken, zoals bankzaken en accountants. En als een vluchteling pak ‘m beet een half jaar na de lancering van zijn bedrijf eindelijk in Nederland mag werken, wil dat niet zeggen dat het bedrijfje meteen opgedoekt zal worden – het maakt tóch niet uit waar het geregistreerd staat. En waarom zou je ook, als het winst blijkt op te leveren?

Lees hier meer informatie over The working refugees, en hier over de Refugee Challenge. Bekijk hieronder het vijfstappenplan om e-inwoner van Estland te worden: