Hoe een kunstenaar zijn dementerende vader rond de wereld laat reizen

Voor hij trouwde en kinderen kreeg, reisde Harm Gruben door Europa. Inmiddels heeft hij Alzheimer, maar hij reist er nog flink op los in het project van zijn zoon: Showing my father the world. Beeldend kunstenaar Gunter Gruben laat willekeurige reizigers het portret van zijn vader meenemen over de hele wereld. Ze maken op exotische plekken een foto met het portret en sturen het terug naar Nederland. In de afgelopen jaren heeft hij een indrukwekkend archief aangelegd dat nog altijd blijft groeien. Het project is niet alleen voor zijn vader maar helpt hem zelf ook omgaan met het verlies van zijn vader, die steeds verder wegvaagt.

Toen de vader van Gunter Gruben met Alzheimer werd gediagnosticeerd zat hij midden in zijn studie Fine Art. Hij vond dat hij als zoon – en vooral ook als beeldend kunstenaar – in staat moest zijn om uiting te geven aan deze gebeurtenis. "Vanaf dat moment heb ik mijzelf een aantal vragen gesteld," vertelt de kunstenaar. "Hoe ga ik om met het verlies van een van mijn ouders? Hoe goed ken ik mijn vader eigenlijk? Kan ik iets voor hem doen waardoor hij grip houdt op de werkelijkheid?" Showing my father the world is het schitterende fotoproject dat daar uit voortvloeide.

Het begon heel bescheiden. "Ik liet een foto van mijn vader op een ansichtkaart drukken en nam het mee wanneer ik op reis ging of mooie plekken bezocht." vertelt Gruben, "Ik maakte een foto met ergens in het landschap een portret van mijn vader. Vervolgens liet ik de kaart achter met het verzoek aan de vinder om er een boodschap voor mijn vader op te schrijven en die terug te sturen." Al gauw raakten vrienden, familie en zelfs onbekenden geïnteresseerd in het project. Zij boden hun hulp aan waardoor Gunters vader naar nog meer plekken op de wereld kon reizen.

"Het portret van mijn vader heeft inmiddels veel verder gereisd dan hij zelf heeft gedaan." vertelt Gruben. "Hij is in onbekende oorden geweest, heeft onbekende mensen ontmoet. De eerste twee jaar heb ik hem de foto's nog laten zien. Ik moest hem wel steeds opnieuw uitleggen wat ik aan het doen was, maar hij begon altijd te glimlachen als hij de foto's zag die van hem waren genomen. Na enige tijd merkte ik dat hij zichzelf niet meer herkende en vond ik het te pijnlijk worden om hem op deze manier te confronteren met zijn beperking." Inmiddels zit de vader van Gunter op een gesloten afdeling van een verzorgingstehuis, waar hij volgens hem in goede handen is. "Hoewel het steeds schrijnender wordt om hem te zien aftakelen, put ik wel kracht uit het feit dat het me gelukt is om op een symbolische manier een tegendaad te stellen. Het project doet denk ik recht aan zijn bescheiden leven en de plek die hij zelf altijd heeft ingenomen. Het is een manier om hem levend te houden en hem de zichtbaarheid te geven die hij in mijn ogen verdient."

Naast een ode aan het leven van zijn vader, is het project voor Gunter ook een manier om zich voor te bereiden op het naderende afscheid. "Ik heb veel nagedacht over de betekenis van leven en dood, en wat mij troost kan bieden bij verlies. Ik ben er voor mezelf in geslaagd om hier een antwoord op te vinden door de afgelopen vijf jaar op bijna dagelijkse basis met mijn vader bezig te zijn. Daarin is het op de een of andere manier ook gelukt om een grotere groep mensen te bereiken. Dat geeft veel voldoening."

Op de vraag wanneer het project ten einde komt is het even stil. "Misschien stopt het project wanneer mijn vader overlijdt," zegt hij peinzend. "Ik denk dat ik het op dat moment van mijn eigen gevoel laat afhangen. Het hele project is inmiddels zo'n eigen leven gaan leiden dat het al wel een beetje is 'losgezongen' van mijn eigen vader. Zijn portret is bijna het symbolische portret van alle vaders geworden die herdacht of waar aan gedacht moet worden. Het bevalt me op dit moment wel om het wat meer op afstand te houden en me te focussen op de zorg die mijn vader nu nodig heeft." Tot die tijd reist Gunter verder met zijn vader in zijn binnenzak om hem nog veel meer van de wereld te laten zien. "Als de tijd er rijp voor is kristalliseert zich wel weer iets nieuws uit."

Ontdek meer van Gunter Gruben zijn werk op zijn site of Facebookpagina.