Dit is FlipTop, de legendarische battlerap-competitie in de Filipijnen

Yuson, ook wel bekend als Anygma, is de man achter de legendarische battlerap-competitie FlipTop. 

FlipTop bestaat uit een aantal toernooien waarin rappers, die ook wel emcees worden genoemd, elkaar in getimede rondes beledigen en te snel af zijn, met een host die alles aan elkaar praat en een jury die voor een live publiek bepaalt wie er heeft gewonnen. Emcees rappen alleen, in duo’s, of in teams, en de winnaars van elke ronde blijven tegen elkaar rappen tot er een kampioen overblijft. 

In tegenstelling tot andere battlerap-evenementen in het land, die het freestylen-met-een-achtergrondbeat-format gebruikten dat populair werd door de film 8 Mile, schrijven de emcees bij FlipTop hun teksten van tevoren en rappen ze die a capella, oftewel zonder ondersteuning van een beat. Dit garandeert dat de emcees winnen door hun lyriek, of wat Anygma “de kracht van geconcentreerde gedachten” noemt, en niet door hoe goed ze met het ritme van een nummer kunnen meegaan.  

“Ik denk dat FlipTop, met de emcees die extreem zorgvuldig zijn bij het schrijven van hun teksten, en de fans die even zorgvuldig luisteren naar de teksten die ze horen, de kwaliteit van lyriek in het land wel heeft verbeterd,” zegt Joseph Martin Cagasan (32), oftewel Sinio, een FlipTop-emcee die bekend staat om de grappen die hij door zijn teksten verweeft.

Freestylen is natuurlijk niet dood. Het vermogen om ter plekke nieuwe teksten te verzinnen maakt volgens Anygma het verschil tussen “normale” en “goddelijke” emcees. Maar door hun teksten voor te bereiden kunnen sommige rappers beter uit hun woorden komen, zonder dat ze hoeven te verbergen dat hun teksten van tevoren zijn geschreven. 

“Er was een tijd in de geschiedenis van battlerap dat mensen aan de freestyle battles meededen met geschreven teksten, maar dan bleven beweren dat het freestyles waren. Niemand durfde toe te geven dat ze zich er daadwerkelijk op voorbereidden,” zegt Anygma. 

Het eerste FlipTop-evenement vond plaats in februari 2010, onder de naam Grain Assault. Tweehonderd mensen kwamen samen om hiphopveteranen te zien die in een café in Makati City tegen elkaar rapten, in het format dat Anygma kort daarna in de lokale scene wilde introduceren. 

“Het was anders, echt surreëel, en zenuwslopend,” zegt Anygma. Hij hostte dat eerste evenement en heeft dat sindsdien ook bij alle latere FlipTop-evenementen gedaan. 

Het a capella-format was al populair in battlerap-competities in de VS en Canada, maar dit zou de eerste keer zijn dat het in de Filipijnen werd toegepast. De emcees die aan die eerste editie van FlipTop meededen, deden dat zonder te weten hoe het zou verlopen of wat ze ter voorbereiding moesten doen. Anygma zegt dat een emcee zelfs weigerde om door te gaan tijdens het evenement, en dat die het op “de traditionele manier” wilde doen.

Maar het evenement ging door als gepland. “We wisten meteen dat dit iets speciaals was,” zegt Batas, een FlipTop-emcee die ook meedeed aan Grain Assault. Hij heeft later twee opeenvolgende FlipTop Isabuhay-toernooien gewonnen, waarmee hij de eerste en enige was die twee keer achter elkaar kampioen is geworden. 

De teksten waar emcees tijdens battles mee komen, zitten vol met de woede en agressie die je van gezworen vijanden zou verwachten, maar bevatten ook een vertrouwdheid en intimiteit die alleen tussen hechte vrienden zou kunnen bestaan. De intensiteit waarmee de raps worden geleverd grijpt je aandacht, en hun complexiteit houdt die vast. 

“Ik denk dat mensen gek zijn op FlipTop omdat we allemaal van roddelen houden,” zegt Sinio, de emcee die bekend staat om zijn humor. “Een beetje net als wanneer je buren aan het ruziën zijn, partners die naar elkaar schreeuwen, en je het niet kan laten om het te volgen om erachter te komen waarom ze ruzie hebben.”

Terwijl hiphopfans in grote getale op de live evenementen afkwamen, verspreiden video’s van de battles zich via het youtubekanaal van FlipTop bijna net zo snel verspreid als de emcees kunnen rappen. Anygma legt uit dat het uploaden van de video’s zodat mensen ze gratis konden bekijken een van de redenen is dat FlipTop zo groot is geworden als het nu is.

Binnen twee jaar na het debuut is FlipTop een van de grootste en meest bekeken rapbattle-evenementen op de hele wereld geworden. Het kanaal is onderhand meer dan twee miljard keer bekeken en heeft meer dan zeven miljoen abonnees. In de Filipijnen is “FlipTop” synoniem geworden voor wat voor soort rapbattle dan ook.

Anygma zegt dat het succes van FlipTop aan een combinatie van factoren te danken is, maar voornamelijk aan het talent van de emcees. “Het is niet alsof we geluk hadden. Het is niet alsof deze gasten er niets van kunnen en mensen alsnog kijken,” zegt Anygma. 

“Het talent is er echt – het wacht om gevonden te worden, gewaardeerd te worden en begrepen te worden.”

Veel plaatselijke emcees zeggen dat FlipTop niet alleen cruciaal was voor de groei van de Filipijnse hiphopscene, maar ook voor de levens van de mensen die daar deel van uitmaken. De competitie heeft de carrière van veel emcees een boost gegeven, waardoor ze landelijk bekend zijn geworden en allerlei muzikale en zakelijke kansen hebben gekregen.

“Voor mij is dit niet slechts een simpele competitie. Als je hier succes boekt, kan FlipTop je leven als emcee zo veranderen,” zegt de 28-jarige emcee Christian Carlo Cañares, oftewel Pistolero, de kampioen van het Isabuhay-evenement in 2022. In 2021 bracht Pistolero zijn debuutalbum 25 anyos uit. Hij heeft nu ook zijn eigen sieraden- en horlogezaak.

Pistolero hoorde over de competitie toen hij zijn klasgenoten op de middelbare school zag rappen zonder achtergrondmuziek, en ze hem vertelden wat FlipTop was. 

Tegenwoordig worden alle FlipTop-battles in het Filipijns gehouden. Maar in de beginjaren werd er soms ook in het Engels gerapt. Een deel van het format dat werd geïntroduceerd was een scheiding tussen battles in het Filipijns en battles in het Engels. Voor de competitie namen emcees die in het Filipijns rapten het op tegen emcees die in het Engels rapten. 

De sfeer was toen anders, zegt Anygma, toen “het grootste uitschot van de ghetto” tegen “Engelstalige klootzakken” rapten. Anygma merkt op dat hij zelf een van die “Engelstalige klootzakken” was. Mensen waren toen niet zo diplomatiek als vandaag, en de spanningen liepen hoog op. Soms wonnen emcees die in het Filipijns rapten, ook als emcees die in het Engels rapten technisch gezien beter waren.

In de Filipijnen was, en is, iemands moedertaal vaak een indicatie van sociale klasse. Dat betekent dat de talen die emcees gebruikten meteen vooroordelen met zich meebrachten. Anygma zegt dat het geen geheim was dat mensen die die Engels praten, mensen die Filipijns praten als goedkoop zouden zien, terwijl mensen die die Filipijns praten, mensen die Engels praten beschouwen als arrogant en onnozel. Daarnaast konden mensen die Engels praten niet altijd Filipijns verstaan, en vice versa.

FlipTop hield op met het hosten Engelstalige battles omdat er niet genoeg emcees waren die de taal prefereerden. Maar tijdens het eerste evenement legde Anygma de emcees uit dat het  voor de scene het beste zou zijn als iedereen de vooroordelen achterwege liet en hiphop in zowel het Engels als het Filipijns zou ondersteunen. Door de battles op basis van taal op te splitsen had iedereen gelijke kansen, en konden emcees hun talent in beide talen ontwikkelen.

Hoe groot FlipTop lokale hiphop ook heeft gemaakt, veel Filipino’s wijzen emcees en het idee van battleraps in het algemeen nog steeds af. Anygma zegt dat de competitie kritiek heeft gekregen omdat het geen “echte” hiphop zou zijn, en dat de emcees op denigrerende wijze “krakers” worden genoemd.

De lokale mainstream media heeft FlipTop grotendeels genegeerd. Anygma zegt een lokaal middagprogramma, dat hij niet bij naam wilde noemen, de naam en de beeltenis van de competitie hebben geparodieerd. Je zou kunnen zeggen dat deze spot een teken van succes is, aangezien imitatie de hoogste vorm van vleierij is.

“Daar ben ik het niet mee eens,” zegt Anygma. “Vleierij is de hoogste vorm van vleierij.”

Ondanks de veroordeling van mensen buiten de scene zegt Anygma dat Filipijnse hiphop groter dan ooit is. Het is tegenwoordig cool om met hiphop bezig te zijn. 

Wat betreft de rol van FlipTop vandaag de dag zegt Anygma: “Vraag het maar aan de rest. Het is niet meer aan mij om er iets over te zeggen.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE Asia.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.