Ik ging naar de eerste virtuele popopera ter wereld en voelde me sterfelijker dan ooit

Officiële teaser van The End

Japans grootste popster, Hatsune Miku, is niet van vlees en bloed. Hatsune Miku bestaat uit zang-synthesizer-software, gekoppeld aan de beeltenis van een zestienjarig meisje met lang, golvend turkooizen haar tot op haar heupen. Naast haar meer dan 100.000 songs en uitverkochte 3D-concerten, waar Miku als hologram verschijnt, stond ze in het voorprogramma van Lady Gaga en deed ze een collab met Pharrell Williams. Daarnaast is ze de ster van The End, de allereerste digitale popopera ter wereld. In Nederland ging de voorstelling afgelopen vrijdag in première op het Holland Festival. Samen met VICE-collega Pete Wu ging ik erheen om zelf te ervaren hoe dat nou is, een concert van een hologrampopster.

Bij aankomst in het Muziektheater (ook wel Stopera genoemd), valt ons allereerst de demografische samenstelling van het publiek op. In de foyer staan drie soorten mensen: (1) mensen met turkooizen haar, (2) mensen die overvallen zijn door de 'hittegolf' en ruiken alsof ze tien jaar lang zonder deo door de Sahara hebben gelopen en (3) mensen die ons niet zijn opgevallen.

De persbrochure die we overhandigd krijgen, stoomt ons klaar voor een virtuele reis met existentiële levensvragen over De Dood. Perfect voor een vrijdagavond dus. De Vocaloid-opera, opgebouwd uit 3D-projecties op meerdere schermen, wordt niet geleid door een orkest of menselijke vocalist, maar wordt uitgevoerd door drie personages: de holografische animatie Hatsune Miku, een virtueel en konijnachtig wezen genaamd Animal en een projectie van de componist zelf, Keiichiro Shibuya.

De opera trapt af met vette visuals en catchy, elektronische J-pop-tunes. Als de virtuele zangeres met zoete fluisterstem ten tonele verschijnt, ben ik zelfs een beetje star struck. “Wat gebeurt er als ik sterf?” vraagt Miku zich af, gehuld in kostuums die speciaal zijn ontworpen door Marc Jacobs en het team van Louis Vuitton.”'En heb jij je wel eens gerealiseerd dat je doodgaat?”

Gaandeweg de opera aanschouwen we hoe Miku's lichaam langzaam begint te rotten, smelten en hoe ze uiteindelijk sterft. Miku's memento mori is een fijne afwisseling met alle random YOLO's die je vaak genoeg om de oren vliegen. Met de paradox van Miku's bestaan als uitgangspunt, speelt de opera met contrasten tussen echt en onecht, mens-zijn en sterfelijkheid, en traditionalisme en avant-gardisme.

Miku in haar kostuums van Marc Jacobs en Louis Vuitton

Miku sterft een langzame dood van negentig minuten. Pete en ik ook. Want hoe kraakhelder het idee achter de opera ook is – het narratief is dat allerminst. Net als de officiële teaser hierboven, is het plot vaag en bestaat de verhaallijn uit repetitieve gemoedstoestanden en metafysische speculaties die nergens op uitlopen.

Anderhalf uur later lopen we lichtelijk verward en sterfelijker dan ooit de zaal uit. Het nagesprek met de pers werpt echter een tragisch licht op de bedrieglijk oppervlakkige voorstelling vol opzwepende computermuziek die we net hebben doorstaan. “Miku is voor mij slechts software, een instrument,” vertelt componist en bedenker Shibuya. “Maar ze staat ook symbool voor mijn vrouw Maria, die inmiddels is overleden.” Shibuya maakte samen met Maria, die model en parttime DJ was, zijn eerste album met elektronische muziek. In 2008 werd ze ziek, met de dood als gevolg. “Je besluit niet zelf of je wel of niet leeft, de mensen om je heen die je waarnemen doen dat.” Zo besluit ook Shibuya, met The End als eerbetoon aan zijn overleden vriendin, dat zij op deze manier nog voortleeft. En dat maakt dan wel weer veel goed.

Miku en Pharrell in de officiële video van Last Night, Good Night (Re:Dialed)