Vintage foto’s van Boston en New York die eruitzien als ‘stills uit een horrorfilm’

_Richard Sandler's nieuwe boek 'The Eyes of the City', dat morgen verschijnt, bevat bijna tweehonderd foto's die hij tussen 1977 en 2001 maakte op straat in New York en Boston. In het volgende fragment _—_ dat in het boek staat als slotwoord_— legt schrijver Jonathan Ames uit waarom Sandler zo bijzonder voor hem is. Ik heb het geluk dat ik Richard Sandler een vriend mag noemen. Hij is goed voor me. Hij is grappig en vreemd en een gekwelde geest. Hij is boos en vreedzaam; gek en wijs; meelevend en chagrijnig. Ik ben gewoon heel erg blij dat ik hem wat van mijn liefde kan geven, en vice versa.

En dan is er die enorme bonus: zijn kunst, waaronder zijn foto's en films. Met deze werken heeft hij me opnieuw leren kijken en mijn hersenen anders doen werken. Hij heeft de manier veranderd waarop ik de wereld om me heen zie en interpreteer.

Hij maakte dingen zichtbaar die ik nog niet eerder had gezien, of misschien wel onbewust, maar nu gaf hij ze een stem en nu wist ik zeker dat ze er waren.

Maar wat liet hij me zien? Wat zien we op deze foto's? Ik denk voornamelijk beangstigende dingen. Ze zijn ongeveer een kwart eeuw voor de aanslagen op de Twin Towers in 2001 genomen. Dit is een manier om het rauwe, ongepolijste verleden te zien en het is een verademing om eens geen door smartphones beheerste slaven te aanschouwen — maar ergens zijn de foto's ook doordrongen van het heden, als een geschiedenisles die als voorbeeld dient voor wat er nu gebeurt. Ik denk dat we in deze foto's een reflectie zien van het heden, van half slapende mensen die gewillig naar hun dood slenteren. We zien mensen hoe ze waren, bevroren in de tijd, als de versteende lijken in Pompeï. Kijken naar deze foto's is als kijken in een spiegel. Dit is een document van hoe het leven was voordat we doodgingen. De foto's zien eruit als shots uit een horrorfilm, en toch zijn het foto's van onze levens. En dan vooral van het leven in een stad. We spelen met zijn allen toneel, zo dicht op elkaar, als sardientjes in een blik. Een toneelstuk vol hebzucht, verval, corruptie, schoonheid, verlangen, dubbele lagen, toeval, liefde, terreur, tijdelijkheid, lijden, verveling en eenzaamheid.

De foto's schreeuwen om ons wakker te maken en openen tegelijk onze ogen, zodat we zien wat er nu gebeurt. Ze tonen hoe alles voorbij raast, hoe God aanwezig is in elke schaduw. Als die God bestaat, ten minste. Richard legt alles vast. Hij illustreert en verkent daarmee zijn eigen eenzaamheid en sterfelijkheid. Hij kan bijna niet anders dan deze beelden vast te leggen, alsof hij een manier heeft gevonden om te bewijzen hoe levend én dood hij wel niet is. In het vluchtige leven van de stad lijken schaduw en licht lijken niet zonder elkaar te kunnen. En dan is er natuurlijk zijn intrinsieke drang om kunst te creëren. Het vastleggen van die ene volmaakte fractie van een seconde, waar de straatfotograaf voor leeft. De perfecte compositie op dat ene moment te vangen, als een bliksemflits tijdens onweer.

Ik kan me voorstellen dat het ontzettend veel voldoening geeft iets precies te kunnen fotograferen zoals je het gezien hebt, zoals het op je over is gekomen. Aan de andere kant moet het ook een vloek zijn geweest, die obsessieve en onverzadigbare drang om alles vast te leggen, zelf als het ware een camera te zijn en daarmee altijd een afstand te voelen tussen jou en je omgeving. Om ons deze foto's te geven heeft hij duizenden en duizenden uren gewerkt, decennia eigenlijk. Toegewijd, op zijn hoede als een nooit rustende astronoom die naar de sterrenhemel kijkt, om erachter te komen hoe ons altijd veranderende universum in elkaar steekt en die kennis vervolgens door te geven.

Ik kon het niet zoals hij, maar Richard leerde me om mijn ogen meer te openen dan ik ooit eerder had gedaan. Deels om zijn obsessie te delen, maar voornamelijk om te laten zien wat het krioelende leven om ons heen voor effect op ons heeft. De schoonheid en afstotende lelijkheid. De belachelijke fenomenen en verborgen boodschappen, dromen en nachtmerries. Maar, ondanks wat ik eerder zei, zijn deze foto's veel meer dan een horrorfilm. Ze zijn ook een ode. Een ode aan onze wereld en de mensen om ons heen. Het is Richard die zegt: "Ik zie je, je was hier, je was prachtig, ik houd en ik hield van je."