Je vijftigste verjaardag is voornamelijk een feestje voor je vrienden en collega’s. Een dag lang mogen ze je omwille van je leeftijd voor de gek houden – age shaming! – met de beste grapjes die ze kunnen bedenken. Op zijn minst gaat dat gepaard met een pop die, afhankelijk van de creatieve fijngevoeligheid van je vriendengroep, al dan niet op je lijkt. Bij die pop hoort ook een A4’tje dat met een gezonde dosis WordArt aan de hele buurt aankondigt dat er iemand vijftig is geworden. Freek Lomme verzamelt die briefjes al ongeveer vijftien jaar en heeft ze nu in een boek en een expositie bij elkaar gebracht.
Advertentie
“Ik vind het leuk dat dit echt zo’n volkswijkdingetje is,” zegt Freek, terwijl hij vertelt over de plekken waar hij de A4’tjes in de jaren heeft verzameld. Hij heeft in die tijd onder meer in Tilburg, Eindhoven en Maastricht gewoond, soms ook in van oudsher arbeiderswijken. “Aan de ene kant is daar veel saamhorigheid en sociale controle, maar het is ook mooi om te zien dat ze op deze manier een beetje lopen te kutten en te geinen met elkaar.”
Freek heeft zijn verzameling nu gebundeld, omdat hij vindt dat de A4’tjes best serieus genomen kunnen worden als cultureel fenomeen. Eentje die voor zover hij weet ook typisch Nederlands is. Hij heeft de briefjes in ieder geval nog nooit in het buitenland gezien.Er kan ook best een beetje gelachen worden met de briefjes die door de jaren heen gefabriceerd zijn. Om te beginnen herinneren ze je er even aan dat WordArt vijftien jaar geleden echt een heel groot ding was. En dat er toen nog niet zo veel mensen van rond de vijftig waren die goed konden computeren. “Soms zie je dat het gewoon een gekopieerde foto is, waar ‘50’ onder is geschreven en vervolgens opnieuw gekopieerd is. Op eentje in het boek zie je duidelijk dat het briefpapier van Interpolis is gebruikt. Dan weet je gewoon dat ze met de kopieermachine van de zaak hebben lopen klooien.”
Freek vindt het daarnaast bijzonder dat er stiekem heel veel gegevens van mensen in zo’n briefje zitten. Als het briefpapier niet verraadt waar de Abraham of Sara zou kunnen werken, dan zit er vaak wel ander element in waarmee je een profiel van de jarige kan maken. Bijvoorbeeld de foto, de opmaak of de kreet. Het is bijzonder hoe een intiem geintje opeens voor iedereen is. Freek vergelijkt het in dit opzicht met online zetten van naaktfoto’s van je ex. Hoewel we het er allemaal wel over eens zijn dat dat echt niet kan, is er kennelijk toch een bepaalde hoeveelheid privé-informatie waarvan we het wel oké vinden als anderen het op straat gooien.“Mensen houden ook wel weer van een geintje, en kunnen ook best wat hebben. Dat vind ik een interessant spanningsveld: wanneer is het nog leuk en wanneer is het niet cool meer? Dit vind ik erg sympathiek.”
Het boek 50 jarigen is te koop via Onomatopee. Op de website van Freek Lomme lees je meer over het project.