Wat kan je doen als je door al het slechte nieuws in de put zit?

Dat het wel eens beter ging met moedertje aarde, hoeven we je waarschijnlijk niet te zeggen: de laatste twee jaar werden we overstroomd met nieuws over een pandemie, beelden van George Floyd, hongersnood in Jemen, vluchtelingencrisis, de wreedheid van oorlog en conflict, hallucinante huizenprijzen, de comeback van nucleaire dreiging en oh ja: het klimaat? Ook volledig naar de klote! 

Dat je tijdlijn wordt gevuld met doemberichten over oorlogen, wreedheden en aftakeling kan nogal wat bij je teweegbrengen. Misschien ben je woest over al het onrecht, of bang voor wat dit betekent voor de toekomst. Of je vraagt je misschien af waarom je in godsnaam nog uit je bed zou komen en je zou inzetten voor een wereld die toch naar de haaien is. Kortom: je bent in rouw om een wereld die misschien enkele jaren geleden nog zoveel lichter voelde. Wat kan je doen om niet volledig onderdoor te gaan aan de zware gevoelens die het nieuws met zich meebrengen?

De 64-jarige MIND-hulpverlener Mirjam Schneider ziet deze vraag steeds vaker terugkeren in haar praktijk. Ook herkent ze dat gevoel van toen ze zelf jong was en er bijna veertig jaar lang een koude oorlog woedde, waardoor er een constante dreiging van kernwapens was. “Toen vroegen mensen zich ook vaak af of het bijvoorbeeld nog verstandig is om kinderen te krijgen, omdat je niet weet in welke wereld je ze brengt,” vertelt Schneider aan VICE. “Ook dachten we: we kunnen nu wel vreselijk ons best doen, maar onze impact zal altijd te kleinschalig zijn. Dat gevoel komt nu dus allemaal terug.”

Toch is er volgens Schneider ook een groot verschil tussen toen en nu: we krijgen namelijk steeds meer informatie binnen via het klein schermpje van onze telefoon, die we ook in onze  slaapkamer bij ons hebben. Het is dus logisch dat je je overweldigd voelt. “Alles wat je wilt weten, kan je ook te weten komen en alles wat je niet wilt weten, kom je vaak alsnog te weten,” vult Schneider aan. Daardoor heb je, zo vertelt ze, het gevoel dat je nooit in je eentje iets kan veranderen aan wat er gebeurt. Je wordt geconfronteerd met een diepgeworteld gevoel van onmacht, een constant gevoel van dreiging en rouw om een wereld die steeds lijkt te veranderen.

“In het begin van de pandemie had je nog een gevoel van controle, omdat er regels waren waaraan je je moest houden,” vertelt Schneider. “Je wist in ieder geval: als ik de afstand bewaar, mijn handen was en een mondkapje opdoe, dan kan ik iéts doen. Maar in het geval van de oorlog in Oekraïne bijvoorbeeld, is er helemaal niets wat je meteen kan doen om het geweld te voorkomen.” En zelfs de laatste maanden van de pandemie, hoorde je steeds vaker dat mensen het allemaal niet meer zagen zitten, omdat er – ondanks alle voorzorgen– toch nog steeds een hoop mis ging – en we dus ook hierin het gevoel hadden dat we alle controle verloren. 

Wat kan je doen om niet onderdoor te gaan aan die tsunami aan emoties? Volgens Schneider is het ten eerste belangrijk om te beseffen dat het normaal is dat je je zo voelt. “Het klinkt misschien lullig, maar het is echt heel normaal dat je van al het nieuws in paniek kan raken. Hoe je het ook wendt of keert: voor één persoon is de wereld, en alles wat daar gebeurt, veel te groot om te behappen. Vooral als je heel graag iets wil betekenen,” vertelt Schneider. “Als je betrokken bent met de wereld, is het normaal dat je door al het nieuws overweldigd wordt.”

Volgens Schneider is de volgende stap om je nu en dan te omringen met mensen. “In de pandemie was het een tijd lang moeilijk om echt onder de mensen te komen. Nu kan dat weer. Het is écht belangrijk dat je afleiding kan zoeken van het nieuws door te sporten, leuke activiteiten te ondernemen en je te omringen met mensen,” vertelt ze. Dat is een manier om je hoofd even leeg te maken. 

Het is volgens Schneider cruciaal om te praten over alles wat er in je omgaat. Niet alleen kan je zo (al is het voor even) je emoties een plekje geven, het laat je ook zien dat je niet alleen bent met je zorgen. 

“Je ziet dat je niet alleen bent, maar je maakt je wereld ook ruimer zodra je je mond open doet en wil luisteren naar anderen. Dan pas komen er échte oplossingen, voor jezelf en voor de wereld,” vertelt Schneider. Toch is het ook belangrijk om het tijdens zo’n avondje met vrienden het ook even niet te hebben over alle miserie die er is. “Dan kan het gevoel je opnieuw verteren,” vertelt Schneider. “Maar deel wél wat je dwars zit. Laat die gedachte ook uit je hoofd komen, want het is te veel om in je te hebben.”

Ook is het een manier om even die constante stroom van nare berichten stop te zetten – iets wat volgens Schneider ook belangrijk is. Het is logisch dat je elk moment van de dag op de hoogte wil zijn van wat er nu speelt, maar dat kan impact hebben op je mentale gezondheid. Het is oké om in tijden van crisis een dagje niet op de hoogte te zijn van het allerlaatste nieuws – en als je vreest dat je erg belangrijke updates mist, kan je altijd vragen aan je vrienden die minder moeite hebben met alles, om je op de hoogte te houden van cruciale veranderingen. Of je geeft jezelf een limiet per dag voor hoelang je door het nieuws mag spitten op een dag, zodat je nog genoeg ruimte hebt om alles wat je gelezen hebt daadwerkelijk te verteren.

Het kan erg fijn zijn om voor even alles te vergeten, maar je kan je er ook schuldig over voelen. Jij kan een avond je telefoon wegleggen, mensen in een oorlogsgebied niet. Wat moet je hier mee? 

“Kijk of je je angst en schuldgevoel kan omzetten in actie,” vertelt Schneider. “Er worden nu bijvoorbeeld een hoop acties georganiseerd om geld bij elkaar te krijgen voor de mensen in Oekraïne. In de plaats van dat de angst je verlamt, kan je daar mee naar buiten gaan en écht helpen. Maar als jij hier helemaal de puf niet voor hebt, omdat je simpelweg óp bent, dan is dat óók goed. Je hoeft je niet schuldig te voelen als het allemaal even niet lukt, want dat is ook logisch met alles wat er gaande is.” 

Hoewel het volgens Schneider belangrijk is om goed voor jezelf te zorgen en te beseffen dat het oké is om te balen als een stekker, kan het ook erg helpen om met deze gevoelens aan de slag te gaan. Jij mag een plekje opeisen in de wereldpolitiek. Schneider vertelt dat het goed is om steun te halen uit die solidariteit die je voelt met de wereld. “In de jaren tachtig was er ook een woningcrisis en waar wij destijds veel troost uit haalden, was actievoeren. Het is zo belangrijk dat deze generatie zich blijft laten horen,” vertelt ze.

Wel moet je ervoor zorgen dat je enthousiasme om je in te zetten voor de wereld niet overslaat naar burn-out-gevoelens, waarbij alles je te veel wordt. Zeker als het nieuws je persoonlijk raakt, bijvoorbeeld omdat je zelf omringd bent door mensen die geraakt zijn door oorlog – al dan niet in het verleden, of bijvoorbeeld omdat je een persoon van kleur bent, en ziet dat er ook in oorlogstijden er sprake is van racisme. “Als je uiteindelijk zelf het gevoel hebt: jeetje, in mijn eentje kom ik er écht niet uit en met mijn omgeving ook niet, neem dan contact met een specialist op die je hierin kan begeleiden, zoals een therapeut of iemand van de Luisterlijn. Dan hoort iemand in ieder geval je verhaal. En zo kan je ook leren hoé je op een gezonde manier kan praten over alles wat er in je omgaat,” vertelt Schneider. “Op mijn werk hoor je vaak dat de mensen die zich slecht voelen eerst juist met mensen rondom zich hebben willen praten, maar dat die dan zeggen: ‘joh, stel je niet aan. Het is allemaal zo erg niet’.”

Volgens Schneider zijn veel mensen die op dit moment aan de alarmbel trekken al vaker in therapie geweest voor angstgevoelens, depressies of paniekaanvallen. “Ik probeer dan in ons gesprek terug te halen wat ze in therapie geleerd hebben. Vaak denken ze: ik was toen voor iets heel anders bang dan nu. Maar uiteindelijk gaat het er om: hoe krijg je je leven weer in handen en hoe leer je je angst omzetten in toch kunnen functioneren, zonder dat de angst je verlamt?”