Ezels, oorlog en afhaalgerechten op Art Rotterdam

Afgelopen week vond in de Rotterdamse Van Nellefrabriek Art Rotterdam plaats, een van de grootste hedendaagse kunstbeurzen van Nederland. Naast de conventionele beurs werd dit jaar tijdens Art Rotterdam voor de zevende keer de tentoonstelling Prospects & Concepts gehouden. Dat is een tentoonstelling waarin 67 jonge kunstenaars die een werkbijdrage van het Mondriaan Fonds hebben gekregen, hun werk lieten zien.

Ik ging naar Rotterdam om een aantal van hen te spreken over hun werk, en om te vragen hoe ze hun beurs – á 19.000 euro – hebben besteed.

Creators: Ik zie een verzameling menukaarten van Chinese afhaalrestaurants. Waarom?
Benjamin Li: Ik verzamel menukaarten. Vanwege mijn projecten bezoek ik veel Chinese restaurants. Als ik daar ben neem ik altijd de afhaalmenukaart mee en ik bestel een gerecht en fotografeer dat. In dit geval heb ik de menukaarten verzameld van alle negentien restaurants in Nederland die Rose Garden heten.

Waar komt die fascinatie vandaan?
Ik ben van Chinese afkomst en in veel van mijn werk komt het thema identiteit terug. Een groot deel van mijn familie heeft Chinese restaurants gehad, maar die bestaan niet meer. Er is duidelijk een verschuiving gaande binnen de Chinese gemeenschap. Zo hebben veel van mijn familieleden nu snackbars, omdat Chinese restaurants minder rendabel zijn geworden. Vroeger waren er bijna alleen maar Chinese restaurants waar je betaalbaar uit eten kon gaan, tegenwoordig is het restaurantlandschap meer gevarieerd en er is veel meer concurrentie.

Je presenteert ook een videowerk waarop iemand een roos snijdt uit een wortel. Wat vind je daar zo mooi aan?
Wortelrozen zijn natuurlijk dingen die geserveerd worden in Chinese restaurants. In mijn videowerk zijn het de handen van mijn vader die een roos snijden. Het snijden van siervormen is een oude kunst uit China en in dit videowerk wil ik die techniek laten zien op een symbolische, bijna dramatische manier.

Ik zie steeds minder vaak een wortelrozen, is het een verdwijnende ambacht?
Ik denk dat het snijden als kunstvorm niet verdwijnt, maar de wortelrozen gaan wel verdwijnen uit restaurants. Vroeger kreeg je altijd een mooie roos naast je bord bami, nu is dat niet meer vanzelfsprekend.

Creators: Wat laat je zien?
Mike: Ik heb twee werken – bestaande uit een ezel en een basketbalbord – samengevoegd tot één situatie. Hier had ik het geluk dat mijn werk niet zo ver van het eetgedeelte af staat, waardoor het een link krijgt met de plek zelf. Tijdens een vorige expositie heb ik de ezel in een kantoor op tafel gezet. Mensen hebben toen gewoon doorgewerkt aan een bureau waar een ezel op stond.

Mag ik dan zo een broodje eten aan tafel onder de ezel?
Ja dat mag! Ik vind het leuk dat een werk met de plek speelt.

Waar haal je al die gekke dingen vandaan?
De ezel heb ik gekocht. Ik verzamel veel, van kapotte stickertjes tot dingen die ik vindt door iets raars in te typen op Marktplaats. Ik was niet specifiek op zoek naar een ezel voor dit werk, volgens mij had ik gewoon ‘groot beeld’, of zoiets randoms ingetypt op Marktplaats. Door zo’n object ontstaat dan een idee voor een werk. Dit combineer ik dan met spullen die in mijn atelier liggen, zoals deze trui met een gebreide print, die heel mooi over de kop van de ezel past.

Welke dingen heb je kunnen doen die zonder de bijdrage van het Mondriaan Fonds niet mogelijk waren?
Ik had de mogelijkheid om meer tijd aan mijn projecten te besteden en ik heb veel samen kunnen werken, waardoor er nieuwe dingen ontstaan. Ik heb een duo-expositie georganiseerd met een vriend, hij had trolpoppen meegenomen naar de expositieruimte en ik had een pot met vliegen mee. Die pot paste precies op het hoofd van de pop. Dus hebben we het haar van de trolpop afgehaald, de pot met vliegen erop vastgelijmd, geschud, en toen ontstond er een trolpoppetje met een hoofd vol vliegen. Dat verzin je zelf gewoon niet.

Creators: Hoi Katja. Waar gaat je film over?
Katja Verheul: Het gaat over twee Kosovaarse broers die een raket bouwen. Ze maken een raket waar maar één iemand in kan. Die willen ze afschieten in de bergen van Kosovo, om één iemand een beter leven te gunnen. Het is deels fictie deels documentair.

Hoe is je film ontstaan?
Een paar jaar geleden ben ik naar Kosovo afgereisd. Ik wist toen nog bijna niks van het land en de Joegoslavische oorlog. Toen ik eenmaal daar was heb ik met veel mensen gesproken, en zo ontstond er een verhaal. In eerste instantie wilde ik het zuiden van het land filmen, daar zit een grote Amerikaanse legerbasis, van waaruit Kosovaarse jongeren naar Afghanistan en Irak werden gestuurd. Zij geven heel veel geld in verhouding tot wat mensen daar verdienen. Ik wilde graag weten waarom jongeren die keuze maken om het leger in te gaan. Twintigers hebben de Joegoslavische oorlog niet bewust meegemaakt, maar wel alle ellende daarna. Waarom zou je dan weer in zoiets stappen?

Wat wil je overbrengen met je werk?
Ik vind het heel raar dat ik overal naartoe kan, terwijl Kosovaarse jongeren nergens naartoe kunnen reizen. Door de oorlog woont de familie van veel Kosovaren over de hele wereld, maar voor het is voor hen erg moeilijk om een visum te krijgen om bijvoorbeeld naar Zweden te gaan. Het werk gaat over een droom die eigenlijk niet haalbaar is. Dat slaat op veel jonge Kosovaren, die nu zeggen dat ze graag weg willen uit Kosovo, maar ik denk dat als de grenzen opgaan, ze echt niet allemaal het land uit rennen.

Heb je nieuwe plannen?
Ik studeer nu aan de Jan van Eyck academie in Maastricht, waar ik bezig ben met een nieuwe film. En ik ga in April naar Azerbaijan voor een residentie.

Creators: Werken jullie altijd samen?
Michiel: Ja, dat doen we al sinds ons afstuderen in 2013.
Frank: We zijn samen afgestudeerd aan de kunstacademie in Arnhem.

Wat hebben jullie gemaakt?
Frank: Het werk heet The Cameo Series en is een filmproject waarin we reclames namaken. Wat je hier ziet is een scène uit een reclame voor het parfum Legend of Shalimar.
Michiel: Het idee is dat we de acteur uit de originele reclame weglaten. In ons werk kunnen bezoekers participeren door op de set te staan en zelf de cameo worden. We maken een filmopname van de bezoeker, die we vervolgens via de mail opsturen, als aandenken.

Om een cameo te hebben moet je toch beroemd zijn? Hoe kunnen onbekende bezoekers dan een cameo-optreden doen?
Frank: Je kunt inderdaad alleen een cameo doen als je bijvoorbeeld Brad Pitt of George Clooney bent. Wat we in dit werk proberen te doen, is die illusie of utopie uit reclames weergeven.
Michiel: Maar dan met huis-tuin-en-keukenmiddelen.

Ik vind jullie filmset wel een beetje een lullige utopie.
Michiel: Ja, maar het gaat om de balans. In het echt moet het er zo lullig mogelijk uit zien, op camera zo echt mogelijk. Een filmset ziet er ook nooit hetzelfde uit als de echte wereld.

Wat is de inspiratie achter dit werk?
Frank: Dit is een reclame die het schilderij The Wanderer van Caspar David Friedrich imiteert. Vroeger was het alleen weggelegd voor de kunstenaar om een individu te zijn, nu is dat voor iedereen toegankelijk. Dat heeft ons heel erg aan het denken gezet.
Michiel: Kunstenaars, waaronder Friedrich, waren baanbrekend in tonen van gevoel. Tegenwoordig is het tonen van gevoel, hoop en liefde heel hip in reclames, terwijl kunst toch een beetje achterblijft in de hipheid. Dus eigenlijk is ons werk een promo voor de kunst, gecamoufleerd in een commercieel jasje.