Een kijkje in het strak geregisseerde leven van Noord-Koreanen

Over Noord-Korea wordt veel gezegd en geschreven, maar de verhalen zijn vaak doortrokken met clichés. De bevolking wordt weggezet als een gehersenspoelde cult die een vadsige, irrationele man als een god vereert. Fotograaf Eddo Hartmann probeert een ander perspectief te geven met zijn tentoonstelling: Setting the Stage: Pyongyang, North Korea.

Het is niet eenvoudig om foto’s, video’s en zelfs 360-gradenvideo’s te schieten in het meest gesloten land ter wereld. Eddo was bovendien lang niet de enige westerse fotograaf die Noord-Korea als onderwerp had gekozen. Maar omdat hij zich focust op de architectuur van Pyongyang mocht hij zich aansluiten bij een groep documentairemakers uit China. “Huizen, scholen, winkels – alle gebouwen die je ziet zijn eigendom van de staat. Als Noord-Koreanen trouwen en weggaan bij hun ouders krijgen ze een huis toegewezen,” vertelt Hartmann. “Het stedelijk landschap kan dus veel vertellen over hoe de Noord-Koreaanse maatschappij in elkaar zit.”

Sinds 2014 heeft hij Pyongyang vier keer bezocht, elke keer in een ander jaargetijde. In zijn latere werk staat juist het individu in de collectieve ruimte centraal. De foto’s laten het alledaagse leven van Noord-Koreanen zien. Als acteurs bewegen ze zich door een ruimte die als een soort filmset om hen heen is gebouwd – vandaar de titel Setting the Stage. Het is aan de kijker om een verhaal te bedenken.

Op één foto zit een jonge vrouw in een lege ruimte uit het raam te kijken. In tegenstelling tot de beelden die meestal uit het land komen, lijkt dit minder geposeerd. “Zo zat ze ook,” vertelt Hartmann. “Volgens de gidsen was ze op haar moeder aan het wachten.” Door Noord-Koreanen een menselijk gezicht te geven hoopt hij dat de kijker gaat nadenken over hoe het daar echt is. “Deze mensen worden ook verliefd, krijgen ook gewoon kinderen en hebben weleens een slechte dag op het werk. Het leven gaat gewoon door.” Dit zie je ook in zijn nachtopnames van Pyongyang in de video Where Are You, Dear General?. Zo zie je bijvoorbeeld een man die rustig staat te lezen, terwijl het grote plein achter hem is uitgestorven en de elektronische klanken van propagandamuziek door de stad echoën. Het is duidelijk dat de mensen geen andere keuze hebben dan maar gewoon te leven in de kille omgeving die zo nauwkeurig voor hen is uitgestippeld.

Toen Hartmann dit jaar zijn laatste reis naar het land maakte, was de sfeer in Pyongyang gespannen. Hoewel hij in de loop der jaren veel vertrouwen had opgebouwd, lieten zijn twee gidsen deze keer heel weinig toe. 360-gradenvideo’s opnemen was uitgesloten. Hij mocht plotseling geen gebouwen meer fotograferen waar de grote leider op stond afgebeeld. En laat dat beeld nou net op ongeveer alle gebouwen staan. “Ik wist dat het niet meer zou lukken om nog beeld te krijgen van iets wat ik nog niet had,” vertelt hij. “Ik had het project al voor vier jaar gepland, maar toen dacht ik echt: dit is het einde.”

De tentoonstelling Setting the Stage: Pyongyang, North Korea is vanaf 9 december te zien in Huis Marseille. Ga voor meer van het werk van Eddo Hartmann naar zijn website.