Deze internetkunstenaars zijn op hun eigen houtje in het MoMA gaan exposeren

Een groep van acht internetkunstenaars heeft de Jackson Pollock-kamer in het New York City Museum of Modern Art veranderd in een augmented-reality-galerij – zonder toestemming van het museum.

Het collectief, dat zichzelf “MoMAR” noemt, wil een statement tegen het elitarisme en de exclusiviteit van de kunstwereld maken met hun kunstinstallatie Hello, we’re from the internet. De acht kunstenaars hebben hun eigen werk met augmented-reality-technologie over zeven Jackson Pollocks heen geprojecteerd. En om de werken te zien hoef je alleen maar de MoMAR-app te downloaden.

“We willen vooral open ruimtes democratiseren, vertelt Danjan Pita, een van de kunstenaars die onder de naam Damjanski werkt. “Het is natuurlijk een beetje ironisch dat ze zeggen dat ze openstaan voor het publiek, maar dat er nog steeds een elite is die bepaalt wat er open is voor het publiek.”

Vrijdag betraden de kunstenaars de vijfde verdieping van het MoMA twee uur voor sluitingstijd. Het museum, dat op dat moment gratis te bezoeken was, zat ramvol. Terwijl de meeste bezoekers zich in de Pollock-kamer hadden gepropt om naar de originele werken van de Amerikaanse abstracte impressionist te kijken, waren er een paar mensen met de MoMAR-app op hun telefoon in de weer.

“Als we het eens zijn dat kunst de grote maatstaf is voor wat cultuur is, moeten we ook erkennen dat het gedefinieerd wordt door ‘de elite’. En dat zij ook de waarde ervan bepalen en definiëren wat kunst is,” schrijft de groep op hun website. “We moeten ook erkennen dat de term ‘open voor het publiek’ geen uitnodiging is, maar een definiëring is van wat hun waarde is. En dat zijn waarden die niet van ons zijn.”

Hoewel de kunstenaar met succes hun app in de Google Play Store kregen, werd die niet op tijd voor hun evenement geaccepteerd door Apple om in de App Store te komen. Maar gelukkig hadden de kunstenaars verschillende back-up-telefoons mee waar de app al op was geïnstalleerd. Zo konden bezoekers de galerij alsnog ervaren. Ze installeerden de app ook rechtstreeks op telefoons (zoals de mijne) vanaf een laptop.

Het originele werk. Foto: Mack DeGeurin

Augmented reality. Foto: Mack DeGeurin

Eén van de AR-installaties, gemaakt door kunstenaar Gabriel Barcia-Colombo, veranderde Pollocks White Light in een interactief spel. In het spel klimmen miniskeletten als spinnen omhoog langs alle kanten van het schilderij. In het midden van het scherm moeten spelers de skeletten omkegelen een draaiend wiel. White Light is een van de laatste schilderijen die Pollock maakte voordat hij in 1956 overleed. Zijn dood was daardoor ook een belangrijk thema in het spel van Bacia-Colombo.

“Ik heb geprobeerd om een ervaring te maken die speelt met de bestaande vormen van het schilderij, maar er ook commentaar op geeft,” vertelt Barcia-Colombo me. “Omdat veel van mijn persoonlijke werk over het herdenken van de doden en het hiernamaals gaat, komt het heel goed uit dat ik een van de laatste werken van Pollock kreeg toegewezen.”

Als iemand het spel verliest, zoals ik meerdere keren heb gedaan, verschijnt Apples regenboogwiel des doods (dat ding dat je ziet als je computer lang aan het laden is) op het scherm “PAINTERS BLOCK!!!” in grote rode letters.

Barcia-Colombo vertelt dat de schilderijen van Pollock vooral goed voor AR werken door zijn abstracte, grillige stijl. Door alles wat er op fysieke doek gebeurt, is het voor de kunstenaars makkelijker om AR-technologie te gebruiken.

De zeven andere AR-schilderijen varieerden qua inhoud. Op het werk van Damjanski dat One: Number 12811912112811950, 2018 heet, is een gif te zien waarin de gezichten van Pollock en Ed Harris samensmelten. Harris is de acteur die kunstenaar speelde in de film Pollock.

Damjanski vertelt dat hij het idee bedacht tijdens zijn onderzoek naar de kunstenaar. Toen hij de film Pollock bekeek, realiseerde hij zich dat veel mensen historische figuren alleen herkennen als ze gespeeld worden door een acteur.

“Ik begon te twijfelen aan de waarde van representatie en wilde dit laten zien door een hybride karakter van Jackson Pollock en Ed Harris te maken,” zegt hij. “Dit nieuwe personage bevraagt de grens tussen feit en fictie, en wat ‘echt’ en ‘nep’ is.”

De groep is van plan om Hello, we’re from the internet drie maanden in de Pollock-galerij te laten hangen. Daarna willen ze aan de slag gaan met het werk van andere kunstenaars.

“We proberen de ruimte letterlijk te claimen,” zegt Damjanski.

Damjanski zegt dat ze zich geen zorgen maken over de reactie van het museum. Het MoMA heeft niet onmiddellijk gereageerd op een verzoek om commentaar.

Foto: Mack DeGeurin

“Ze kunnen niets tegen ons doen,” zegt Damjanski.

Het MoMA heeft op elke verdieping meerdere bewakers gestationeerd. Hoewel sommige bewakers in verwarring raakten toen ze zagen dat bezoekers de app gebruikten, toch deden ze geen enkele moeite om de AR-galerij te stoppen. Damjanski vertelt dat ze, sinds het project is gestart, geen enkele reactie hebben gehad van het MoMA

“Het is grappig, want zelfs mensen die voor het eerst het MoMA bezoeken, lijken de kunst vooral via de lens op hun telefoons te ervaren door alle foto’s en selfies die ze maken,” zegt Barcia-Colombo. “Ons AR-werk voegt een extra laag van digitalisering toe door het bestaande werk te hacken en te experimenteren met een nieuwe vorm van het huidige werk.”

De makers hebben hun app heel bewust open source gemaakt om participatie te stimuleren. Damjanski vertelt dat hij een instructie-pdf gaat publiceren waardoor iedereen aanpassingen aan de app kan maken. Zelfs als ze geen programmeerervaring hebben.

Foto: MoMAR

“Het is een eerste stap waardoor het voor iedereen mogelijk wordt om hun werk in elke fysieke tentoonstellingsruimten van de hele wereld te krijgen,” zegt Damjanski. “Dit is een continu proces, omdat we het zo eenvoudig mogelijk willen houden. En dus we zullen het waarschijnlijk vaak updaten.”

Terwijl de groep maandenlang via het internet coördineerde, hebben de meesten elkaar pas vlak voor hun actie in het echt ontmoet op een hackathon van de New York University.

De makers vertellen dat ze de Jackson Pollock-kamer om verschillende redenen hebben gekozen. Omdat de zeven Pollock-schilderijen onderdeel van de vaste collectie van het MoMA zijn, worden ze zelden verplaatst. Hierdoor kunnen de kunstenaars de kamer optimaal gebruiken voor hun AR-beelden zonder dat ze zich zorgen hoeven te maken over dat een schilderij snel weer ergens anders wordt opgehangen. De tweede reden is iets intuïtiever: de kamer heeft een bank.

“Ik denk dat Pollock het zou waarderen,” zegt Damjanski. “Hij was nogal onconventioneel.”

Dit artikel verscheen eerder op MOTHERBOARD NL