Zanna organiseerde de klimaatmars en werd een week later opgepakt

Mis niets meer van VICE: schrijf je in voor onze newsletter.

Twee december vond in Brussel Claim the Climate plaats. 65.000 mensen kwamen op straat om een ‘ambitieus en sociaal rechtvaardig klimaatbeleid’ te eisen in België, waardoor het meteen de grootste (niet-vakbondgerelateerde) betoging was sinds de Witte Mars. Met andere woorden: ook België begint langzamerhand in te zien dat de opwarming van de aarde geen samenzweringstheorie is van Al Gore en mensen met alluminiumhoedjes, maar dat het een tastbare dreiging voor onze planeet vormt. En als je om een of andere duistere reden niet zo bezorgd bent om de slinkende rendierenpopulatie en het afbreken van de koraalriffen, wind je je gegarandeerd wel op bij het idee dat de Franse wijn door de opwarming van de aarde langzamerhand zal verdwijnen.

Dat we massaal op straat komen om te strijden voor moedertje aarde is fantastisch nieuws, maar we hebben nog een lange weg te gaan. Amper twee dagen nadat Brussel overspoeld werd door demonstranten die pleiten voor een beter klimaatbeleid, stemde België samen met Tsjechië als enige land tegen een Europese wet rond energie-efficiëntie. De reden? “Het kost te veel geld”. En los van het feit dat de Belgische overheid overduidelijk geen oren heeft naar de mening van de Belg, is het blijkbaar ook niet altijd even gemakkelijk om als klimaatactivist te strijden voor het milieu. Zanna (28) werkt als coördinator voor CAN, de grootste koepelorganisatie van Europese NGOs die rond klimaat werken, en is een vrijwilliger bij Climate Express en een van de organisators van Claim the Climate. Toen ze na de betoging vorige week naar Polen wilde gaan voor de klimaattop in Katowice, werd ze aan de Poolse grens opgepakt, omdat ze nu een ‘gevaar voor de nationale veiligheid’ vormt. Uren later werd ze vrijgelaten zonder uitleg.

VICE belde haar op en vroeg naar het succes van Claim the Climate, waarom we allemaal activisten moeten zijn en hoe je in godsnaam van de organisators van zowat de meest vredevolle mars uit de geschiedenis van België (vergelijk maar met de Mars tegen Marrakech) naar een ‘gevaar voor de nationale veiligheid’ kan gaan.

VICE: De opwarming van de aarde is al een tijdje aan de gang. Waarom denk je dat iedereen nu plots massaal op straat wilde komen?
Zanna: Ik denk dat veel mensen deze zomer gedacht hebben: what the fuck, het heeft al maanden niet geregend en het is veel te warm. Het is nat, wanneer het droog moet zijn en omgekeerd. Mensen beginnen dat te beseffen. Maar los daarvan hebben we de boodschap voor die klimaatmars ook simpel gehouden: het klimaat gaat over ons en dat moeten we claimen. Je hoeft geen activist te zijn om op straat te komen en te tonen dat je bezorgd bent. En misschien hielp het ook dat Angèle en Stromae al hadden gezegd dat ze naar de mars gingen komen.

Minstens 65.000 mensen kwamen op straat en twee dagen later werd dat volledig genegeerd.
Ja, het is echt absurd. Charles Michel heeft ons uitgenodigd om op de koffie te komen, maar uiteindelijk had hij daar toch geen tijd voor. Maar ondanks die blunder van België, is het klimaat wel een prioriteit aan het worden op de politieke agenda. Het klimaat is overal in de media. Mijn mama en oma winden zich zelfs op over het feit dat België gestemd heeft tegen die Europese wet terwijl ze er vroeger niet eens over wakker hadden gelegen. Als politici niet luisteren naar het volk, is het dan nog nuttig om op straat te komen?
Ja, absoluut. Je haalt hier hoop uit. Samen op straat komen is heel empowerend, want je weet dat iedereen bezorgd is en bezig is met het milieu. Er kwamen mensen vanuit het putteke van België die ‘s ochtends om vijf uur op hun fiets sprongen om er op tijd bij te zijn. Dat is inspirerend. Dat is de reden waarom ik activist ben geworden.

Maar vorige week merkte je ook de keerzijde van de medaille.
Ja, ik ging vrijdagochtend van Wenen naar Polen op een rechtstreekse trein. ‘s Nachts vroeg een man aan de grens met Polen me om mijn paspoort. De man zei dat er iets niet klopte en tien minuten later werd ik omringd door vijf man, die me zeiden dat ik mijn spullen moest nemen en meegenomen moest worden voor ondervraging. Toen ik buiten stapte, stond er al een combi klaar aan de trein.

Wat gebeurde toen?
Ik werd naar een soort ‘border control security centre’ gebracht. Daar moest ik een tijdje wachten. Ik had mijn telefoon nog bij me, zodat ik iedereen kon sturen. Ik had nog steeds geen flauw idee waarom ik opgepakt werd, maar kreeg wel te horen dat mensen uit NGO’s in Oekraïne die ook op weg waren naar het klimaatcongres ook opgepakt waren. Ik kreeg ook geen enkele informatie en moest mijn accreditatie zelfs niet laten zien. Het enige wat ik uiteindelijk te horen kreeg, was dat ik Polen niet binnen mocht, met als reden dat ik een ‘gevaar voor de nationale veiligheid’ zou zijn. Dat was het.

En toen moest je weg uit Polen?
Dat was het oorspronkelijke plan. Ik heb gebeld met de consul van België en ze zeiden dat ik op een trein weg van Polen gezet moest worden. Ik vroeg of ze me tenminste naar Wenen konden brengen waar ik een slaapplaats zou vinden. Die trein zou pas om een uur gaan, dus de Belgische consul heeft kunnen afdwingen dat ze me dan pas op het perron zouden afzetten en ik dus niet nog uren in mijn eentje in een afgelegen station moest wachten. Terwijl ik afgezet werd aan een automaat om geld af te halen voor mijn nieuwe trein, hoorde ik op de lokale radio in het Pools de naam van de klimaatconferentie waar ik eigenlijk heen moest. Ik vroeg de politieagenten of dit over mij ging en ze antwoordden niet, maar zetten enkel de radio uit. Niet veel later, zo’n vijf minuten voordat ik op mijn trein naar Wenen moest stappen, werd er me verteld dat ze net gehoord hadden dat ik toch mocht blijven. Ik kreeg opnieuw geen enkele uitleg. Alleen het feit dat mijn andere collega’s ook opgepakt waren, was een hint dat dit te maken heeft met het feit dat ik een klimaatactivist bent. Betekent dat dan dat je op een bepaalde zwarte lijst bent gezet?
Ja, maar ik zou niet weten op welke lijst en wat er precies staat. Ik ben nog steeds een vrije burger, maar blijkbaar kan ik nu door bepaalde landen als een gevaar gezien worden. Mijn interpretatie is dat ik als een van de hoofdorganisatoren van die mars ben tegengehouden. Iemand zal getipt hebben dat ik Claim the Climate mee had georganiseerd en daarbij stond ik ook op aanwezig voor een klimaatmars in Polen. Die combinatie zullen ze als gevaarlijk gezien hebben.

Maar waarom zou je een gevaar zijn als je zoiets braaf als een klimaatmars organiseert?
Ja, dat is de vraag. Het zou een strategie kunnen zijn om ons bang te maken of ook om de bevolking kalm te houden: hoe minder mensen er zijn als ik, hoe minder druk we kunnen uitoefenen. Maar het blijft gek, want ik ben gewoon een klein radertje geweest in een van de meest vredevolle marsen ooit. Best griezelig hoe ver een overheid gaat om hun eigen politieke agenda te beschermen.
Ja, en op zo’n opvallende manier ook door me letterlijk het land niet in te laten en dat binnen de context van de EU. Maar goed, ik ben uiteindelijk als enige vrijgelaten, twaalf anderen zijn opgepakt en weggestuurd of zelf vastgehouden. Ik voel me er dus wel oké bij, maar veel collega’s hun rechten zijn niet gerespecteerd geweest, want hun telefoon werd afgepakt, ze werden schaamteloos in de boeien geslagen en ze werden zomaar opgesloten. En dat is eigenlijk het ergst: overal ter wereld worden mensen die voor het klimaat strijden van alles in de weg gelegd. In België heb ik daar niet veel last van, maar Polen is echt om de hoek bij wijze van spreken. Over de hele wereld sterven er mensen die voor het klimaat strijden en dat is absurd, want we willen enkel wat goed is voor de planeet. We moeten blijven strijden.

Volg VICE België razendsnel op Instagram.