​Hoe Tokio de graffitihoofdstad van Azië werd

Om de graffitiscene van Azië te leren kennen moet je naar Tokio gaan, een mekka voor graffitiliefhebbers en de geboorteplaats van de vele graffitistijlen die je tegenkomt in Hong Kong, Taipei en Seoel. De belangrijkste groep graffitiartiesten in Tokio heet 246, en bestaat uit beroemde artiesten als MQ, SODUH, PEAR, RESQ, SAYM, YU en ZOMBRA. De leden komen uit onder meer Japan, de VS, Mexico en Taiwan. De grootste naam uit 246 is waarschijnlijk die van de oprichter: WANTO.

WANTO staat bekend om zijn puntige "W" en zijn karakteristieke tag, die even effectief verticaal als horizontaal gespoten kan worden. Zijn stijl is kenmerkend voor midden jaren negentig, toen WANTO, geïnspireerd door Amerikaanse 'schrijvers', van kleurrijke pieces overstapte op snelle tags en throw-ups.

In 2004 reisde WANTO door de Verenigde Staten met zijn toenmalig kunstbroeder SECT, die werd geassocieerd met de Amerikaanse graffitigroep MSK. (Hun werk uit die periode werd vastgelegd in het boek Who am I. Where am I.) Noe, een lid van 246 dat ik in Taiwan sprak, vertelde me dat WANTO meer dan een Aziatische tak van MSK wilde zijn, en daarom zijn eigen groep begon. 246 werd in 2008 opgericht en vernoemd naar een belangrijke verkeersader in Tokio. Al snel kwamen er meer graffitischrijvers bij 246, met gelijkgestemde esthetische idealen en ongebonden ambitie: schrijvers met brutale en leesbare slagzinnen die in die tijd al gezien werden als de meest actieve kunstenaars in hun respectievelijke steden.

Ik ontmoette WANTO in de wijk Izakaya waar ik hem hoopte te kunnen ondervragen over de huidige staat van graffiti in Tokio. Hij was kalm, zeker van zijn zaak, een beetje kwajongensachtig en erg bescheiden. Hij wilde niet voor iedereen in de graffitiscene praten en weigerde om geciteerd te worden voor dit artikel. In plaats daarvan stelde hij voor dat ik hem vergezelde tijdens een nachtelijke graffititocht.

Het had de hele middag geregend en Tokio's veelvoorkomende, doorzichtige, plastic paraplu's vulden de straat. Een natte avond is misschien niet ideaal voor een tour door de stad, maar voor ons was het perfect. De straten waren grotendeels leeg en nietsvermoedende voetgangers en chauffeurs hielden zich bezig met de regen. WANTO gebruikte zijn paraplu om zijn bewegingen te verhullen terwijl hij zijn tag op een rolluik aan een druk kruispunt spoot.

Nadat we door donkere straten en langs de lokale treinrails hadden gezigzagd, kwamen we aan bij de straat waar de groep zijn naam aan ontleent: snelweg 246. In elk zijstraatje stonden tags en pieces van leden van de groep. Sommige waren verborgen of vervaagd, anderen schreeuwden om aandacht met hun vette, contrasterende letters op fel verlichte muren. WANTO liep snel verder, terwijl hij ondertussen druk plekken markeerde met een spuitbus. Na een tijdje liet hij zijn paraplu vallen, zodat hij zich vrijer kon bewegen. Hij bleef doorgaan tot al zijn spuitbussen leeg waren.

De volgende dag, toen het was gestopt met regenen, reconstrueerde ik onze wandeling. Tokio is een droom voor graffitiliefhebbers. De muren, portieken en rolluiken in de stad zagen eruit als het grootste gastenboek van de wereld. Bijna elke belangrijke schrijver in Azië heeft Tokio weleens bezocht. Zelfs sommige Amerikaanse taggers hebben hun naam op de muren achtergelaten. Tijdens mijn reis door Azië had ik UFO gevolgd, een in New York gevestigde graffitiartiest die de beruchte 907-groep in slechts een paar weken in verschillende steden had opgericht. Hij was net voordat ik arriveerde in Tokio voor een expositie, en ik vond zijn kenmerkende handschrift op elke hoek van de straat. De anonieme KUMA en de galerie-sensatie NECKFACE hebben nog steeds een bekend plekje in Shibuya dat onaangetast blijft terwijl de Amerikaanse "bombardeerlegende" MQ ook nog steeds een constante aanwezigheid is.

Maar de straten werden gedomineerd door het lokale talent. Graffiti door WANTO's 246-collega's TOM en RUST, en Japanse artiesten als HENKA, DART, MINT en SECT waren overal te vinden. Een groep taggers uit het aangrenzende Osaka met hun onderscheidende (hoewel vaak onleesbare) signaturen heeft ook een groot deel van de hotspots in de stad ondergespoten. Uiteindelijk zijn het de Japanse vandalen – en niet de internationale bezoekers van Tokio – wiens aanwezigheid het meest prominent is. Het lokale talent is de groep die de stad op de kaart zet en zij zijn het ook die hem daar zullen houden.

Bekijk hieronder meer foto's van Rays reis door Tokio.

Ray Mock is de oprichter van Carnage NYC. Hij documenteert graffiti al meer dan tien jaar in New York en de rest van de wereld. Hij heeft al tientallen tijdschriften en boeken gepubliceerd. Volg hem op Instagram.