Waarom kippen VR-brillen nodig hebben

Je bent hier waarschijnlijk omdat je het plaatje van deze kip zag en benieuwd was wat er aan de hand was. Je kunt hem vinden op de Dutch Design Week bij Robotanica, een expo vol hybride dieren en technische wildernis. Ik was daar zo benieuwd naar dat ik curator Arjen Bangma (Transnatural) vroeg om me er alles over te vertellen.

Dat gesprek kwam precies op het goede moment, want ik ontdekte van de week dat er steeds minder insecten op aarde zijn. Dat klonk mij om eerlijk te zijn als muziek in de oren, maar dat is natuurlijk foute boel. Insecten zijn namelijk onderdeel van een ecosysteem en als zij de klos zijn, dan zijn jij en ik dat vroeg of laat ook. Nu kunnen we duimen dat de natuur zichzelf gaat herstellen, maar volgens Arjen Bangma, de curator van Robotanica, kunnen we de natuur ook een handje helpen, bijvoorbeeld met robots – of een VR-bril voor kippen.

Dit jaar deed Arjen met zijn team onderzoek naar wetenschappers, kunstenaars en ontwerpers die techniek gebruiken om de natuur een handje te helpen. Sommige van hun creaties hebben een praktische functie en anderen stimuleren kijkers om na te denken over hun rol in het geheel. Arjen vertelt enthousiast: "In deze tentoonstelling kan je niet alleen veel bekijken maar ook zelf dingen ervaren. Een aantal ontwerpers uit Londen kwam bijvoorbeeld op het idee om een kunstmatige sterrenhemel in een koepel te maken. Zij beseften namelijk dat je in veel steden nooit de sterren ziet door licht- en luchtvervuiling. In deze koepel kun je middenin de stad toch van een sterrenhemel genieten."

De dome is gemaakt van een soort anti-detectiefolie en op het moment dat je binnenstapt, doet je telefoon het niet meer. "Je hebt geen verbinding met de buitenwereld en zit je onder de sterren. Dat laat je wel even nadenken over de orde van de dag," zegt Arjen. "Met Robotanica staan we stil bij de negatieve invloed van de mens op de aarde, maar we kijken ook naar positieve oplossingen die ons iets moois kunnen brengen."

Een ander voorbeeld zijn de Tumbleweed Robots. Zij rollen door woestijnen en andere moeilijk toegankelijke gebieden en verzamelen informatie waar wetenschappers mee aan de slag kunnen. Dat klinkt reuze interessant, maar ik was nog steeds benieuwd naar de functie van die kip met die gezellige VR-set op zijn kop.

Arjen vertelde me het verhaal daarachter: "Second Livestock is een speculatief ontwerp van de Amerikaanse ontwerper Austin Stewart. Hij heeft VR-brillen gemaakt voor kippen zodat ze zogezegd een beter leven hebben in de bio-industrie. Het mooie daaraan vind ik dat het een aantal aspecten aanhaalt. Het gaat over hoe wij met dieren omgaan, maar ook over hoe we met onszelf omgaan. We leven steeds meer in de virtuele wereld, als kippen in hokken. Daarmee missen we verbinding met de natuur en sociale aspecten tussen mensen. Dat is natuurlijk giga interessant."

"Ik denk dat deze show uitstraalt dat er harmonie mogelijk is tussen natuur, mens en technologie, en ons laat nadenken over hoe we daar gezamenlijk iets moois van kunnen maken," legt Arjen uit Je kunt dus daadwerkelijk het leven van een bio-industriekip ervaren door een VR-bril, en die koepel instappen en je vergapen aan een kunstmatige sterrenhemel. Volgens Arjan zijn dit allemaal ervaringen die de positieve kant van robotica benadrukken.

Maar er is zeker ruimte om te praten over een grimmer perspectief. Zo presenteren ze bijvoorbeeld The Insect Biobots van de Universiteit van California. Dat is een soort chip die op een kakkerlak zit en hem bestuurt. "Een kakkerlak staat erom bekend dat hij zelfs een kernramp kan overleven, dus stel dat er ergens een kernbom valt, kunnen die kakkerlakken zo'n rampgebeid gaan verkennen," zegt Arjen. "Maar stel dat zo'n hybride opeens een vorm aanneemt die je niet meer in de hand hebt, dat je het niet meer kunt sturen, dan heb je wel een probleem. Dat geldt ook op allerlei andere niveaus van genetische manipulatie waar we al jaren mee bezig zijn. Je kunt je dus afvragen in hoeverre die technologie in combinatie met de natuur ook voor problemen gaat zorgen. Als die wezens straks ontsnappen en hun eigen wil hebben, dan breekt de hel los."

Dat klinkt inderdaad als foute boel. Arjen wil met Robotanica juist niet alleen kwaadaardige toekomstbeelden laten zien, toch is het volgens hem wel eerlijk: "Het is allemaal niet zo zoetsappig, maar we willen we ons met Robotanica toch richten op de mogelijkheden. Ik hoop dat bezoekers zien dat er hele interessante ontwikkelingen gaande zijn die ons echt kunnen helpen. Dat we dingen kunnen herstellen die we als mens kapot hebben gemaakt."