Zo ziet porno eruit als je al het vlees wegknipt

In de Superchief Gallery in Los Angeles is een tentoonstelling te zien van collages waarin verschillende lichaamsdelen van vrouwen als een soort diagram worden samengevoegd. De ‘educatieve kunstwerken’ zijn gemaakt door de in Brooklyn gevestigde Zoe Ligon. Naast beeldend kunstenaar is ze ook schrijver, runt ze een seksshop en geeft ze seksuele voorlichting. De titel van de tentoonstelling, Woman with the Good Meat Removed, verwijst naar de diagrammen die normaal gesproken illustreren van welk deel van de koe het vlees vandaan komt.

Haar werk wordt gezien als een tegendraadse weerspiegeling van seksualiteit, gender, macht en de manier waarop dit in onze maatschappij in beeld wordt gebracht. Maar het heeft ook een humoristisch tintje. Beelden van seksuele handelingen worden geplaatst naast alledaagse objecten, zoals een toilet of een rozenstruik. De Superchief Gallery omschrijft de kunstwerken als een juxtapositie tussen het banale en het vrouwelijke lichaam. “Onderwerpen als vrouwelijkheid en genot komen in de kunstwerken duidelijk naar voren, maar de afgebeelde vrouwen hebben tegelijkertijd ook een zekere anonimiteit. Met behulp van geometrie, symmetrie, lijnen en hoeken laat Ligon alleen het broodnodige zien.”

The Creators Project: Wie zou je zeggen dat je doelgroep is?
Zoe Ligon: Hoewel ik veel tijd besteed aan het analyseren van mijn doelgroep voor mijn seksshop en mijn artikelen over seksuele voorlichting, denk ik niet dat ik weet wat voor mensen interesse hebben in mijn kunst. Ik denk dat seksueel expliciete kunst heel polariserend is, maar ik kan me voorstellen dat de mensen die van mijn kunst houden al redelijk vertrouwd zijn met porno. Aan de andere kant denk dat ik ook dat ik met de manier waarop ik de beelden censureer in mijn collages, pornografische beelden toegankelijk maak voor mensen die normaal gesproken niet naar porno kijken. Misschien is meer mensen blootstellen aan het concept van onorthodoxe seks dus ook een deel van mijn motivatie.

Wat hoop je dat mensen meekrijgen van de show?
Ook al ben je misschien vertrouwd met porno, betekent dat niet dat je het prettig vindt om in een openbare ruimte naar een piemel te staren. Ik vind het altijd leuk om te zien hoe mensen eerst mijn kunstwerken benaderen, maar zich dan terugtrekken, alsof ze eigenlijk de afgebeelde lichamen willen bestuderen. Dan draait er een knop om waardoor ze zich ineens heel zelfbewust voelen of zich schamen. Ik denk dat het heel belangrijk is voor je persoonlijke groei om de grenzen van je comfortzone op te zoeken, dus ik vind het leuk dat mijn kunst mensen in die positie plaatst. Als iemand onaangenaam wordt van iets, hoop ik dat mensen gaan uitzoeken waar dat gevoel dan vandaan komt. Soms zie ik bijvoorbeeld dat mijn kunst bij stellen een kortstondige verandering teweegbrengt – een van ze blijft dan extra lang bij een kunstwerk staan, terwijl de andere zijn wederhelft juist snel mee wil trekken. Of ze blijven allebei juist voor het kunstwerk staan om het in zich op te kunnen nemen. Mijn doel is om een zekere frictie te creëren bij een persoon, zodat diegene zelf kan leren van de gevoelens die opgewekt worden.

Het lijkt erop dat anonimiteit een belangrijk onderwerp is in je kunst. Wat betekent anonimiteit voor jou? 
Het plan was niet om de figuren in mijn kunst anoniem te maken. Ik vond het gewoon esthetisch gezien beter om de lichaamsdelen weg te knippen. Naarmate mijn stijl populairder werd, dachten mensen dat het stiekem beelden van mijzelf waren. Hoewel dit niet het geval was, begon ik er wel mee te experimenteren. Zo kon ik namelijk naaktfoto’s van mezelf openbaar maken en tegelijkertijd ook mijn anonimiteit intact houden. Ik heb er echter nooit wat mee gedaan, want ik vind het gewoon niet zo interessant als ik zelf het onderwerp ben in mijn kunst.

Mijn privacy is overigens wel een paar keer geschonden doordat ik in de seksindustrie werk en gewoon mijn eigen naam gebruik. Ik had daarom ook een tijd last van angst en paranoia. Hoewel ik niet spijt heb van het besluit om mijn eigen naam te gebruiken, heb ik wel moeten accepteren dat het risico’s met zich meebrengt. Ook al woon je in een progressieve omgeving wordt je nog steeds tot op zeker hoogte gestigmatiseerd. Zolang werken met seksualiteit een slechte connotatie heeft in onze maatschappij, is anonimiteit van groot belang voor de veiligheid van elk beroep in de seksindustrie.

Volgens de galerij wordt seks in jouw kunstwerken minder machtig gemaakt in relatie tot identiteit doordat het naakt letterlijk uit zijn natuurlijke context wordt geknipt. Hoe interpreteer je dit? 
Ik denk dat hiermee wordt bedoeld dat piemels en schaamlippen best aandoenlijk kunnen zijn als ze afgezonderd worden afgebeeld van de persoon tot wie ze behoren. Veel mensen zien mijn kunstwerk van een piemel die uit een waterkan komt springen als een voorbeeld hiervan. Begrijp me niet verkeerd: ik krijg de rillingen van de vele overbelichte foto’s van kloppende lullen die ik ontvang, maar als je een speelse piemel ziet die uit een waterkan tevoorschijn komt en omringd wordt door allerlei doodgewone objecten, dan denk je al snel: awwww, hey daar kleintje. Het neemt de seksuele kracht van het geslachtsdeel weg en maakt het heel burgerlijk.

Waarom collages?
Ik ben eerlijk gezegd heel slecht in andere vormen van visuele kunst. Ik vind het heel moeilijk om uit het niets een beeld te maken, maar wanneer ik naar bestaande beelden kijk kan ik makkelijk de delen vinden die zich goed lenen voor hergebruik. Helaas wordt veel porno geschoten zonder rekening te houden met de modellen, waardoor ik mijn vraagtekens heb bij de motieven van de fotografen (vooral in mainstream pornotijdschriften). Soms is het echt overduidelijk dat er een man achter de foto zit. Bij dit soort foto’s vind ik het juist leuk om een kunstwerk te maken dat de vrouwelijke vorm laat zien, en de mannelijke lens weghaalt.

Woman with the Good Meat Removed is te zien in de Superchief Gallery in New York. Op de website van Zoe Ligon zie je meer van haar werk.