Een camera als wapen tegen ongelijkheid en racisme

In 1956 dook de Amerikaanse fotograaf Gordon Parks in het leven in het diepe zuiden van de VS. Hij werd door Life Magazine met zijn camera naar Alabama en Georgia gestuurd om daar, twee jaar nadat rassenscheiding illegaal werd, het nieuwe Amerika vast te leggen. Zijn foto's zijn vanaf deze week te zien in Foam in Amsterdam.

Parks maakte een serie portretten van drie zwarte families. De Thorntons, Causeys en Tanners leefden jarenlang een gescheiden, ongelijk leven. De meeste foto's die destijds gemaakt werden over dergelijke onderwerpen werden in zwart-wit geschoten, maar Parks koos juist voor kleur om de dramatiek van zwart-witfoto's te vermijden.

In At Segregated Drinking Fountain staan een groep vrouwen in vrolijke jurkjes op een zonnige dag in de rij voor een drinkfontein. Die fontein is 'alleen voor gekleurden', terwijl de fontein 'alleen voor blanken' ernaast onbezet is. In een andere foto zie je een jonge man, Willie Causey Jr., bij de ingang van zijn houten huisje zitten met een geweer op zijn schoot. Achter hem zie je twee jonge kinderen in een bed, terwijl een vrouw aan hen voorleest. Het zijn zeer gewelddadige tijden in Shady Grove in Alabama en hij moet zijn familie beschermen. De foto is een levendig voorbeeld van hoe het leven van deze families in het diepe zuiden doordrenkt was met geweld. Maar in Children At Play en Department Store legt Parks ook hoop vast: het is een voorbode voor de veranderingen die op komst zijn.

De foto's vertegenwoordigen een rasecht onderdeel van de Amerikaanse geschiedenis. Door dit soort foto's beseften veel Amerikanen dat er jaren na de nieuwe regelgeving nog steeds sprake was van segregatie. Ook werd duidelijk hoe gigantisch de impact was die segregatie had gehad op verschillende levens.

Toen de foto's voor het eerst afgedrukt werden in Life, vonden de Amerikanen in het noorden het erg moeilijk om de harde realiteit ervan te geloven. De beelden waren verrassend herkenbaar: iedereen die het tijdschrift las ging naar school, speelde op het speelplein en at wel eens een ijsje. Maar toch was er een wereld van verschil met het leven in het noorden.

De foto's zorgden in het zuiden ook voor een hoop ophef. Na de publicatie in Life werden verschillende families geband uit de winkels in de buurt, waardoor ze niets anders konden dan de stad verlaten.

Men dacht dat de foto's verloren waren gegaan, maar in 2012 vond de Gordon Parks Foundation de negatieven terug. Nu ze eenmaal terug zijn, geven ze een unieke inkijk in de Amerikaanse identiteit, het effect van racisme en hoe de vrijheid daar is bepaald door een gewelddadig verleden.

De volledige tentoonstelling van Gordon Parks, I Am You, is vanaf 16 juni tot 6 september te zien in Foam.