Ik ging naar een datingavond voor museumkaarthouders

Het is heus niet zo moeilijk om een beetje cultureel verantwoord bezig te zijn - je moet vooral gewoon even met je luie reet van die bank af. En natuurlijk weten waar je al die cultuur kunt opsnuiven. Daarom is er op Creators rondom de Nationale Museumweek extra aandacht voor museumcultuur, bijzondere pronkstukken en pareltjes van musea waar je waarschijnlijk nooit eerder bent geweest, maar waar je jezelf toch echt een keer naartoe zou moeten slepen.

Ik ga niet vaak naar een museum, maar als ik ga is dat alleen. Niet dat ik gezelschap niet op prijs stel, maar samen door een museum lopen is gewoon extreem moeilijk. Gaat iemand over mijn schouder een uitlegbordje lezen, dan loop ik weg. En staan we allebei hardnekkig te staren naar een schilderij, dan voelt het alsof een van ons iets over het werk moet zeggen, ook al hebben we geen idee wat. Aan een pseudo-intellectueel gesprek over de polemieken die werden gevoerd tegen het expressionisme, of iets dergelijks, heb ik in ieder geval totaal geen behoefte.

Maar goed, ik moet openstaan voor nieuwe ervaringen, en vooral ook voor nieuwe mensen. Daarom ging ik naar de MuseumMatch-avond in het Nationaal Archief in Den Haag. Deze avond is het initiatief van het platform MuseumMatch, waarop mensen met een museumkaart een museummaatje kunnen vinden. Het platform bestaat inmiddels een jaar, en vanwege het succes worden nu ook avonden georganiseerd waarbij je ter plekke meerdere mede-museumliefhebbers ontmoet.

Op de site komen elke dag weer nieuwe oproepjes van museumkaarthouders. Als ik er nieuwsgierig doorheen scroll, zie ik dat hun verwachtingen erg uiteenlopen. De een wil niet alleen een museumbezoek, maar ook lange boswandelingen en lekker eten. Anderen benadrukken ook nog eens dat ze vrijgezel zijn. Maar de meeste mensen op MuseumMatch zien een museumbezoek toch vooral als een platonische aangelegenheid: moeders die doordeweeks cultuur willen snuiven, of studenten die de tentoonstelling van een bekende fotograaf van hun lijst willen kruisen.

Het evenement in het Nationaal Archief heet Liefde in de archieven. Het Nationaal Archief schrijft zelf dat de avond “swingend” begint: “Met een echte vinyl DJ, onder het genot van een hapje of een drankje. Daarna is het tijd voor een historische date met onze verhalenvertellers. Luister naar bijzondere liefdesverhalen uit het archief. Of ontdek samen de tentoonstelling De wereld van de VOC.”

In de trein naar Den Haag lees ik mij nog even in over de VOC. Ik ben opgegroeid in Noorwegen, dus het lijkt me geen overbodige luxe om mijn kennis wat op te vijzelen. Mocht er een pijnlijke stilte vallen, dan kan ik altijd nog terugvallen op zinnetjes als: wist je dat Delfts blauw eigenlijk gewoon een goedkope vervalsing is van Chinees porselein?

Ik kom aan bij het Nationaal Archief, maar blijkbaar iets te vroeg. Een paar bezoekers willen al richting de tafel met prosecco lopen, maar een medewerker zegt dat ze nog een half uurtje moeten wachten. Ik ga bij de rest zitten in de ontvangstruimte, en het blijkt al snel dat ik de gemiddelde leeftijd flink naar beneden haal. Ik zoek naar een leeftijdsgenoot, en kan er twee spotten.

Gelukkig kunnen we al best snel naar binnen. Het is niet zo dat ik aan iemand word gekoppeld – ik moet uit deze groep mensen zelf mijn museummatch vinden. Of museummatches, voor mijn part. Ik sluit me aan bij de de twee leeftijdsgenoten die ik in de ontvangstruimte zag. Ze zeggen dat ze ook voor de eerste keer meedoen.

Een van de twee is een jongen die bij het ministerie van Financiën werkt. Hij is hier vooral om het Plakkaat van Verlatinghe te zien. Als ik beken dat ik niet weet wat dat precies is, zegt hij dat het kan worden gezien als de onafhankelijkheidsverklaring van Nederland. Het is onlangs verkozen tot hét pronkstuk van Nederland, nadat het in de finale De Nachtwacht van Rembrandt en de microscoop van Antoni van Leeuwenhoek versloeg. De “crème de la crème,” zegt hij vol bewondering. De situatie doet me denken aan die keer dat Nicolas Cage de Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring stal uit de archieven in Washington D.C. Ik knik aandachtig.

Dan begint het speeddaten met een verhalenverteller, in mijn geval met Iris. Ze vraagt of we weten wat schaken is – los van de denksport. Ik weet het niet, maar de mensen naast mij wel: een “soort ontvoering.” Iris vertelt het verhaal over de schaking van Catharina van Orliens, een zeventienjarig meisje die aan ene Jan van Ruytenburg was beloofd, maar een week voor het huwelijk werd ontvoerd, oftewel geschaakt, door Johan Diederik de Mortaigne.

Misschien vond ze Jan gewoon een smeerlap, en zag ze Johan Diederik wel zitten. In zo’n geval kon een schaking juist wel romantisch zijn. “Of ze het nou wilde of niet, dat was in zeventiende eeuw eigenlijk niet van belang, en dat zie je terug in de processtukken,” zegt Iris. “Misschien was haar een liefdesdrankje toegediend.” Op tafel liggen zowel de processtukken als een recept voor een liefdesdrankje, geschreven in zwierige, mooie letters.

De volgende verhalenverteller is Anouk. Zij heeft het over de beruchte moord op het echtpaar Pisuisse. Jean-Louis Pisuisse wordt gezien als de grondlegger van de Nederlandse kleinkunst, en trouwde daarnaast ook drie keer, waarvan het laatste huwelijk hem fataal werd. Toen zijn vrouw besloot haar minnaar te dumpen en definitief te kiezen voor Jean-Louis, besloot die minnaar het echtpaar en zichzelf dood te schieten. Het echtpaar werd onder grote belangstelling begraven in Den Haag. Bijna vijftig jaar later werd ook zijn tweede vrouw, actrice Fie Carelsen, naast hen begraven. Ik snap niet helemaal waarom ze naast haar ex-man en zijn nieuwe vrouw zou willen liggen. Misschien kon ze haar ex ook niet loslaten.

Ik heb het speeddaten doorlopen met een expat uit Duitsland, genaamd Maj-Britt. Omdat wij ons een beetje de cultuurbarbaren van de groep voelen, hebben we gelijk een band. Maj-Britt werkt op een vrijeschool in Den Haag en is naar de MuseumMatch-avond gekomen om nieuwe mensen te leren kennen. Ik vraag haar wat ze van de verhalen vond. “Het was gaaf dat we de stukken mochten aanraken. Die papieren zijn gewoon 400 jaar oud.”

Een mevrouw met een gouden hoedje komt ons enthousiast vragen of we meedoen aan de pubquiz met historische vragen. “Ik denk niet dat we heel veel weten,” zeg ik aarzelend. Maj-Britt knikt.

We laten de pubquiz voor wat het is en doen mee aan een rondleiding over de VOC. Ik ken Jan Pieterszoon Coen vooral van die ene tunnel in Amsterdam, dus het leek me een goed idee om meer te weten te komen over zijn wandaden in Nederlands-Indië. Daarna vertrek ik. De pubquiz is nog steeds in volle gang, en Maj-Britt blijft nog even om te zien wie die fles champagne gaat winnen.

De liefdesverhalen die ik vanavond heb gehoord hebben mijn interesse gewekt. Maar de volgende keer dat ik naar het Nationaal Archief ga, ga ik toch liever alleen. Het is moeilijk om in de archieven te duiken als je rekening moet houden met een hele meute mensen om je heen. Maar als je de collectie al hebt gezien, is zo’n avond ideaal. Dan is het een next level museumervaring.