Hoe mainstreamporno jonge mannen manipuleert

“Ah, ik weet dat het mij hersenspoelt,” vertrouwt Julien* mij, die al porno kijkt sinds hij heel jong was, toe. Op de vraag hoe, legt hij uit dat hij het moeilijk vindt om een echte band te kweken met zijn partners tijdens de seks. “Ik weet dat ik niet veel aandacht besteed aan het meisje, aan haar emoties en zo,” zegt hij. “Ik communiceer niet graag te veel op het moment zelf, en ik heb daar al veel kritiek op gekregen.” 

In 2018 stond België op de 19e plaats qua bezoekers op Pornhub. Dat betekent eigenlijk dat, ondanks dat België een mini-land is op wereldschaal, haar 11,5 miljoen inwoners wel echt veel porno consumeren. Het is geen verrassing dat de meerderheid van de bezoekers mannen waren (68%). En, hoewel pornosites verboden zouden moeten zijn voor minderjarigen, vormen jongeren onder de 18 nog steeds een groot deel van de regelmatige bezoekers. Bovendien daalt de leeftijd waarop de sites voor het eerst worden bekeken elk jaar. Volgens een onderzoek van OpinionWay in 2020  is 10 jaar de gemiddelde leeftijd waarop mensen in de regio van Parijs voor het eerst in aanraking komen met porno, tegenover 14 jaar in 2017. Er zijn geen recente cijfers voor België, maar in 2017 was de gemiddelde leeftijd 14 jaar.

Pornografie is al lang het onderwerp van eindeloze discussies. Voor sommigen is het verwoestend voor de geestelijke gezondheid en zou het volledig verboden moeten worden,voor anderen is het een goede manier om seksueel verlangen te vergroten en je fantasieën te ontdekken. Maar veel mensen lijken het over één punt eens te zijn: pornografie kan een beslissende rol spelen als het wordt geconsumeerd tijdens de adolescentie, een periode van cerebrale rijping die wordt gekenmerkt door fysieke en psychologische ontwikkeling en die de volwassene in wording vormt. Vooral als het je eerste contact met seks is.

Klinisch seksuoloog Ludovic Blécot, die beweert niet betrokken te zijn bij alle huidige debatten over pornografie, legt uit: “Het is aangetoond dat pornografie een invloed heeft op de seksuele ontwikkeling, en meer specifiek op fantasieën.” Het hangt allemaal af van het individu, maar over het algemeen geldt 'hoe minder porno je kijkt, hoe beter’. “Het verbod voor jongeren onder de 18 jaar is logisch.” 

“Pornografie is conditionering,” zegt seksuoloog Michel Lemay. “Het vormt de perceptie van seksualiteit bij tieners en lokt een bepaald gedrag uit, vaak onbewust. Porno speelt dan de rol van een gebruiksaanwijzing. De verbeelding, die een essentiële rol speelt bij seksualiteit, verdwijnt. En wanneer ze voor het eerst seks hebben, wordt het reproduceren van wat ze gezien hebben het doel. We onthouden en herhalen gewoon het beeld dat ons is ingeprent,” zegt Ludovic Blécot. “We verbeelden ons niet langer, we imiteren.”

“Alles wat pornografisch is, is gemaakt door en voor mannen,” zegt Sabrina Bauwens, sekstherapeute in Luik. Terwijl vrouwen multi-zintuiglijk zijn, is bij mannen “het visuele zintuig het meest ontwikkeld”, voegt ze eraan toe. Pornografie is daarom perfect afgestemd op de componenten van mannelijke opwinding, waardoor het voor mannen moeilijker wordt om afstand te nemen. Maar de afgebeelde vrouwen zijn onderdanig, gericht op de seksuele behoeften van dominante en vaak gewelddadige mannen te bevredigen. 

Vandaag de dag wordt geschat dat het overgrote deel van het pornografische materiaal heteroseksueel geweld tegen vrouwen bevat. In 2010 bleek uit een onderzoek dat van de vijftig meest bekeken pornofilms op de markt, 88% van de scènes fysieke agressie bevatten (een slag op de poep, muilkorf, slaan, etc.) en 48% verbale agressie (“slet” en “hoer”, etc.). Voor degenen die porno met de paplepel ingegoten hebben gekregen, is het helaas vanzelfsprekend dat deze gedragingen worden gereproduceerd en dat de partner op de achtergrond blijft. 

Wanneer ik met mannen tussen de 25 en 30 jaar praat, vrienden of bekenden, die tijdens hun tienerjaren veel porno hebben gekeken, kunnen sommigen wel duidelijk het verschil tussen porno en de werkelijkheid onderscheiden en realiseren ze zich de problemen die het kan veroorzaken. “Ik realiseerde me dat porno de werkelijkheid niet weerspiegelt,” legt Paul uit. “Ik stopte zelfs met porno kijken toen ik een serieuze relatie kreeg, omdat ik niet wilde dat het mijn hoofd zou vervuilen. Ik was er niet erg trots op nadat ik het had gezien.” 

Anderen, daarentegen, blijven er heilig van overtuigd dat vrouwen het leuk vinden als het gewelddadig is. “Er wordt vaak gezegd dat vrouwen de voorkeur geven aan zachtere seks, maar uit eigen ervaring weet ik dat dat niet waar is,” zegt Tom*. “Ik heb altijd het gevoel gehad dat ze het leuk vonden als ik de dominante man was, en dat er een beetje respectloosheid was, zoals beledigingen.” Mehdi*, die tegenover hem zit, gaat verder: “Ik weet niet of het voor iedereen geldt, maar ik heb in ieder geval nooit klachten gehad over mijn ietwat agressieve aanpak.” En alsof hij wil rechtvaardigen wat ze net hebben gezegd, besluit hij: “Ik denk dat seks iets dierlijks is. En sinds het begin der tijden zijn mannen dominant. Ik weet dat het in porno maal 100 is, maar het weerspiegelt nog steeds een realiteit.”

Het klopt natuurlijk niet. Maar het laat wel één ding zien: porno op mainstream platforms bagatelliseert seksueel geweld. Het kan schokkend zijn wanneer je het eerst bekijkt, maar het wordt een gewoonte na een aantal jaren oefenen. 

Sommige jongens die ik heb geïnterviewd delen een zeker gevoel van walging na geslachtsgemeenschap. Drie van hen zeiden dat ze “als ze eraan denken, niet trots waren op wat ze hadden gedaan.” Maxime gaat hier dieper op in: “Als ik seks heb, doe ik dingen op het moment zelf, zonder er al te veel over na te denken. En achteraf, wanneer ik er dan toch aan denk, zeg ik tegen mezelf dat ik het niet gewaardeerd zou hebben als ik in de plaats van het meisje was geweest. Tijdens orale seks vergeet ik bijvoorbeeld een beetje dat het om een persoon gaat en druk ik hard op het hoofd, dat soort dingen. Het is niet leuk, maar helaas is dat op dat moment wat me opwindt.” Dit soort gebaren zijn een klassiek kenmerk van pijpscenes in pornofilms.  

“Ik ben er niet erg trots op, maar het is duidelijk dat het voor mij zo is,” zegt Julien. “Ik ben geen vreselijk persoon, maar als het gaat om one-night stands waarvan ik weet dat ik het meisje niet per se weer ga zien, nou, dan denk ik alleen maar aan mezelf. Ik ben te lui om voorspel te doen met een meisje.” Deze egoïstische houding wordt duidelijk gevoeld door de andere persoon. “Van alle jongens met wie ik naar bed ben geweest op feestjes of waar dan ook, is er geen één geweest die lief was," vertelt Clara. “Het zijn allemaal pornoacteurs.” Mia matigt het een beetje af: “Niet allemaal, natuurlijk. Maar het is waar dat je echt een verschil in respect voelt als het je vriendje is of als het een one-night stand is.”

Dat dit gevoel door veel vrouwen gedeeld wordt, kan volgens Michel Lemay verklaard worden door het feit dat porno mechanische seksuele relaties opwekt. “We streven koste wat het kost naar een orgasme, want dat is wat belangrijk is in pornofilms,” zegt hij. “De man geeft niets om de gevoelens, verlangens of angsten van zijn partner. Porno is gericht op het opwinden en vergeet de erotiek in menselijke relaties.”

Ludovic Blécot heeft in zijn praktijk mannen bij wie pornografie is geïdentificeerd als de oorzaak van hun seksuele problemen. En heel vaak was er sprake van zware consumptie tijdens de adolescentie. Als je kijkt naar de tijdlijnen van pornografische video's op bepaalde sites, kan je de meest bekeken momenten zien. In de meeste video's zijn er pieken bij bepaalde scènes in het bijzonder. “Dit is een van de perverse effecten die je bij bepaalde patiënten kunt aantreffen: ze zijn systematisch op zoek naar dezelfde handelingen,” legt hij uit. “Gezichtsejaculatie, anale penetratie of bepaalde soorten lichamen. We zien seks niet langer als iets globaal, gediversifieerd, een gedeeld plezier.

We gaan ons richten op een bepaalde praktijk. En voor de partners kan dit behoorlijk heftig zijn. Om dit probleem te illustreren, gebruikt de dokter het voorbeeld van anale penetratie. “Om dit met je partner te bereiken, moet je opgewonden raken en voorbereid zijn. Maar in pornografie ligt de focus alleen op de daad zelf. Voor mannen leidt dit tot een onvermogen om plezier te halen uit alles wat aan de eigenlijke daad voorafgaat.” Mia heeft een soortgelijke situatie meegemaakt: “Ik heb tijd nodig om in de stemming te komen, ik heb veel voorspel nodig. Maar jongens houden daar vaak geen rekening mee en ik heb al eens de opmerking gekregen dat de penetratie te lang op zich liet wachten. Ik heb er echt van afgezien en voelde me een beetje geforceerd.” 

Als je in deze patronen valt, “stop je met delen en wordt het ingewikkeld voor jullie allebei,” concludeert Ludovic Blécot. “Het wordt even onbevredigend voor beide partners.” Naarmate ze ouder worden, proberen sommige mannen uit deze visie op seksualiteit te breken en zich te bevrijden van de tekortkomingen die het met zich meebrengt. Net als Paul begint dit vaak met een totale stop op het gebruik van porno. En dat gaat noodzakelijkerwijs gepaard met “veel dialoog met je partner(s).” Ilyès voegt eraan toe: “Ik heb ooit een avontuurtje gehad met een meisje dat op het einde begon te huilen. Ik had het gevoel dat ik een geweldige tijd had gehad, maar voor haar was dat precies het tegenovergestelde. Toen begreep ik dat er iets mis was met wat ik deed, dus besloot ik erover te praten met een seksuoloog. Nu begrijp ik bepaalde dingen beter en probeer ik te evolueren, maar het is ingewikkeld.”

*Alle namen werden aangepast om de identiteit van deze personen te beschermen

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.