Nu Mount Everest smelt, komen er afval en lijken van klimmers tevoorschijn

Meld je aan voor onze Climate Coverage Now-nieuwsbrief als je onze klimaatverhalen van over de hele wereld wil ontvangen. Als je geen zin hebt om te wachten: lees hier wat we tot nu toe hebben geschreven over de klimaatcrisis.

Mingma, toen begin twintig, wist dat er meer levenloze lichamen op de berg moesten liggen – zeker tweehonderd. Lichamen van klimmers die onderweg omkwamen en onder het ijs terechtkwamen. Nu dat ijs smelt, ontdooien ze weer langzamerhand. Ze worden als oriëntatiepunt gebruikt voor mensen die de klim zelf willen wagen. Wie bijvoorbeeld ‘Green Boots’ heeft gezien, het lichaam van een Indiase klimmer met groene laarzen, weet dat-ie zich achtduizend meter boven zeeniveau bevindt.

“Ik voelde me niet best,” herinnert Mingma zich nog. “Ik liep langs meerdere mensen die duidelijk in nood waren geweest, maar niet meer gered konden worden.”

In 2016 ging Mingma mee met Anthony Gordon, een Australische tv-producent die een documentaire wilde maken over zijn sherpa-reddingsteam (sherpa’s behoren tot een van oorsprong Tibetaans volk en fungeren vaak als berggids). Het zevendelige team werd getraind om camera’s te bedienen, en de beelden van hun reddingsmissies werden verwerkt tot de documentaire Everest Air. Uiteindelijk haalden ze de lichamen van 52 mensen terug van de Mount Everest en de naastgelegen Makalu, de op vier na hoogste berg ter wereld.

Nu het klimaat verandert en steeds warmer wordt, worden er niet alleen meer dode lichamen zichtbaar. Het smeltende ijs veroorzaakte vorig jaar een lawine bij de Khumbu-gletsjer, waarbij zestien mensen om het leven kwamen. “Je kunt eigenlijk nauwelijks voorspellen wat er gaat gebeuren,” zegt Mingma. “Soms is er te veel sneeuw, soms minder, maar dat is alles.”

Naast lichamen, ontdooit er ook steeds meer afval dat op de berg ligt. Plastic flesjes en weggegooid klimmateriaal dat de afgelopen eeuw door diverse klimmers is gebruikt. Meer dan vijfduizend kilo daarvan lag op plekken waar mensen hun kamp hadden opgeslagen.

Uit een vijf jaar durend onderzoek van het International Centre for Integrated Mountain Development (ICIMOD) bleek dat de gletsjers in de Hindoekoesj en de Himalaya snel smelten, en bijna tot een derde in grootte zullen krimpen als de CO2-uitstoot hetzelfde blijft.

2019 was een van de dodelijkste jaren ooit op Mount Everest, deels vanwege de enorme drukte die ontstond door onvoorspelbaar weer, waardoor veel mensen last kregen van de zware tol die klimmen op grote hoogte van je lichaam eist. Een foto waarop een file te zien is van meer dan tweehonderd klimmers die vast stonden op de berg ging viral.

De Nepalese regering had ook meer klimvergunningen uitgegeven dan ooit tevoren, 383 om precies te zijn, en kreeg daar veel kritiek voor, omdat ze puur en alleen geld zouden willen verdienen terwijl ze het fragiele ecosysteem negeerden. Maar in een land dat qua koopkracht vijftig keer zo arm is als Nederland, is het van nationaal belang dat er geld aan de bergexpedities wordt verdiend. En dat gebeurt ook: alleen al dit jaar werd er 442 miljoen Nepalese roepie (3,5 miljoen euro) mee verdiend.

Veel mensen vinden dat de verantwoordelijkheid om de rommel op te ruimen net zo goed bij de particuliere belanghebbenden en de burgermaatschappij ligt. Ang Tshering Sherpa, van wie de familie al vier generaties lang heeft geleefd van de Everest-expedities, zegt dat opruimen niet alleen goed is voor het milieu, maar ook in zakelijk opzicht.

“Als we de business op lange termijn willen laten groeien, moeten we ook onze verantwoordelijkheid nemen voor het milieu,” zegt de 73-jarige. “Mijn overgrootvader leidde al expedities sinds de jaren twintig. Maar de eerste keer dat er grondig schoon werd gemaakt was pas in 1996, door de Nepal Mountaineering Association. Ik was daar ook bij betrokken, met ongeveer veertig andere sherpa's. We namen zo’n zeven ton afval mee terug.”

Deze schoonmaak was particulier gefinancierd en kostte duizenden euro’s. Zolang het niet waarschijnlijk is dat de overheid bij kan springen, zal deze actie alleen maar sporadisch herhaald kunnen worden.

Sinds 2008 heeft reisbureau Asian Trekking van Ang Tshering 20 procent van hun winst uitgegeven aan jaarlijkse opruimoperaties. Met de zogeheten ‘Eco Expeditions’ van het bureau is in totaal ruim twintig ton afval verzameld, afkomstig van Mount Everest. Ook hebben ze zeven lichamen teruggehaald die zich hoger dan 8400 meter bevonden. “Niet makkelijk,” zegt Tshering. “Het bevroren lichaam van een gemiddeld persoon kan zo 160 kilo wegen, vanwege het ijs dat er nog eens bij komt. Maar de sherpa’s doen het omdat het zo belangrijk is.”

Aangemoedigd door dit soort inspanningen, introduceerde de Nepalese regering in 2014 een regel: iedere groep die de berg wil beklimmen, betaalt van tevoren vierduizend dollar (ruim 3,5 duizend euro) borg. Dat krijgen ze terug als ze terugkomen met acht kilo afval per persoon, dat ze in zakken kunnen verzamelen en bij afdaling kunnen deponeren. Deze maatregel bleek effectief, zegt Tshering Tenzing Sherpa, coördinator van de ngo Sagarmatha Pollution Control Committee (SPCC).

Eerder dit jaar werd het SPCC door de regering in dienst genomen om een schoonmaakoperatie te leiden. Afgelopen lente trok een team van acht mensen de bergen in en keerde terug met 10,5 ton afval en zeven lichamen. Tshering Tenzing zegt van plan te zijn om dit soort operaties nog minstens vijf jaar uit te blijven voeren.

Ondanks deze inspanningen ligt er nog altijd ongeveer 30 ton afval op de berg, volgens een schatting van de Everest Summiteers Association. Vorige maand verbood de overheid het gebruik van wegwerpplastic in de regio. Om het aantal dodelijke ongevallen te verminderen, zijn ze ook van plan om alleen vergunningen te geven aan mensen die minstens één keer de 6500 meter in Nepal hebben gehaald, voordat ze Everest proberen.

Uiteindelijk gaat het er vooral om dat mensen goed worden voorgelicht, bewust worden van het klimaat en duurzame inspanningen blijven verrichten, zegt Tshering Tenzing. “Everest is de moeder van Nepal. We moeten haar redden.”

Volg Omkar Khandekar op Twitter.

Correctie: In een eerdere versie van dit verhaal stonden onjuiste details over het aantal doden op Mount Everest tijdens het klimseizoen van 2019. We betreuren deze fout.