Deze meme laat zien waarom TikTok niet zoals andere social media is

Veel mensen denken dat TikTok een zwart gat is waar tieners in springen en memes uitkomen. En TikTok heeft inderdaad zowel tieners als memes. Maar de realiteit is veel gestructureerder dan het lijkt.

TikTok staat bomvol video’s met een erg strikte formule die bestaat uit twee dingen: muziek en dans. Je hoort bijvoorbeeld You Need to Calm Down van Taylor Swift en ziet een sociaal scenario waarin uiteindelijk iemand “You need to calm down, you’re being too loud” playbackt.

De details van de grap verschillen, maar de punchline is altijd hetzelfde. Op elk willekeurig moment zijn er misschien vijf tot tien soundbites – dat kunnen liedjes zijn of originele audio van een gebruiker – die de meeste views krijgen. Soms zelfs wel honderdduizenden keren in een paar uur.

De nieuwste rage op TikTok is de point-of-view-video (POV-video). De scenario’s variëren van horror tot historische fictie tot tienerfantasieën tot absurdisme. De video’s hebben vaak weinig met elkaar gemeen, behalve de grote rol die de kijker heeft.

Een POV-video op TikTok wordt vanuit de eerste persoon geschoten, waardoor de kijker het hoofdpersonage van de video wordt. TikTok-gebruiker @porrinate, die zichzelf Adam noemt, zegt tegen Motherboard: “Het maakt het heel persoonlijk voor de kijkers, omdat de video vanuit hun perspectief is geschoten.”

Adam heeft zelf een POV-video gemaakt met het onderschrift: “#pov you dont have a lunch at school and i offer you my entire lunch because i want you to be okay.” In deze video is de kijker een scholier die geen lunch bij zich heeft. Adam richt zich direct tot de kijker.

“Ik maakte gebruik van mijn eigen ervaringen,” zegt Adam. “Ik kreeg niet veel te eten op de middelbare school, maar als het wel lukte om iets te eten, kwam dat meestal door iemand anders. Ik vind dat mensen wat genereuzer moeten zijn, vooral tegen mensen die het moeilijk hebben.”

De structuur van een app helpt bepalen wat voor soort berichten meer kans hebben om succesvol te worden. Op Twitter – met zijn lege lei van 280 tekens – zijn dat opvallende, ironische berichten, die iemand uitnodigen om erop te reageren. Op YouTube, waar je niet veel geld per advertentie krijgt en zelfs niet zeker weet of je überhaupt iets verdient met advertenties, zijn het lange video’s in vlogstijl, die goedkoop te maken zijn.

TikTok moedigt het recyclen van soundbites aan. Soms worden dezelfde soundbites in duizenden video’s gebruikt. Dat bracht een cultuur voort waarin mensen bekende formats voor grapjes gebruiken en er voorzichtig iets van zichzelf aan toevoegen. Makers van POV-video’s gaan op een unieke manier met hun kijkers om, omdat ze hen onderdeel maken van de video. De video’s richten zich op gedeelde menselijke ervaringen als vreugde, wanhoop, schaamte en humor. Dat is op dit moment iets wat TikTok onderscheidt van andere social media.

Mensen kunnen ook wel video’s op Twitter of Facebook zetten, maar omdat de gebruikers van die apps alleen content zien van de mensen die ze volgen, verspreiden die video’s minder snel naar een groter publiek. Mensen die jou niet volgen zien de video die je hebt gedeeld meestal niet. TikTok is anders, omdat het een For You-pagina heeft, waarmee gebruikers video’s van een enorme groep mensen kunnen zien, ook van mensen die ze niet volgen.

De For You-pagina laat berichten zien van over het hele platform. Het is een feed die gebruikmaakt van algoritmes en die voor elke gebruiker anders is. Belangrijk is dat je automatisch op de For You-pagina terechtkomt als je de app opstart, in tegenstelling tot de Discover-pagina van Instagram of de Moments-pagina van Twitter. We weten niet precies hoe de For You-pagina werkt, maar volgens de beschrijving in de App Store krijgt een gebruiker een bepaald bericht te zien op basis van een onduidelijke mix van engagement, likes, shares en reacties.

De meeste video’s op TikTok hebben slechts vijftien seconden om een kijker bij hun video te betrekken en hun bereik op de For You-pagina’s zo groot mogelijk te maken. Daarom zijn POV-video’s zo succesvol: ze trekken de aandacht van de kijker door hen onderdeel van het plot van de video te maken. De impact is direct.

“Je ziet dat er op verschillende platforms ook verschillende culturen zijn ontstaan,” zegt Becca Lewis, een internetcultuuronderzoeker bij Data and Society. “Dat komt omdat de platforms kunstmatige beperkingen hebben ingesteld op het type inhoud dat wordt gemaakt.”

De For You-pagina heeft een enorme impact op TikTok. Als je een populaire video probeert te maken, is het logisch om een formule te gebruiken die diezelfde dag populair is. Je zoekt de grootste gemene deler van een enorme verzameling video’s waarvan je de logica niet kunt achterhalen.

Dit zijn een paar memes die populair waren op het moment van schrijven:

• Je hoort Wasabi van Little Mix en gebruikers lipsyncen de tekst terwijl er wordt ingezoomd op hun gezicht.

• Je hoort One Jump Ahead uit Aladdin en gebruikers lipsyncen “Let’s not be too hasty” en het antwoord “Still I think he’s rather tasty”. Ze doen zich daarbij meestal voor als twee verschillende personages.

• Je hoort No Reason van YunnTez en mensen spelen dat ze zelfverzekerd zijn, een bepaalde verheven houding aannemen en weinig respect voor anderen hebben.

“Gebruikers maken er geen gewoonte van om een app te gebruiken als er niet een ‘variabele beloning’ of genoeg leuke content is,” zegt Nir Eyal, schrijver van Hooked: How to Build Habit-Forming Products. Als die dingen er niet zijn, zullen de gebruikers zich vervelen.

“Ik denk dat TikTok er moeite mee heeft dat ze afhankelijk zijn van het meme-model,” zegt Eyal. “Als iedereen de meme op dezelfde manier nadoet, wat gebeurt er dan met de afwisseling? Het wordt voorspelbaar en die voorspelbaarheid maakt het saai. Niemand wil een meme zien die ze al hebben gezien.”

Maar POV-video’s zijn allesbehalve voorspelbaar. Ze doen geen beroep op een meme-formule, maar richten zich juist op een gemeenschappelijke menselijkheid. Ze zetten de kijker centraal in een emotionele situatie.

Neem bijvoorbeeld deze POV-video van Olivia Giordano, met het onderschrift: “there’s not enough seats at the lunch table today, so you have nowhere to sit.” In deze video is de kijker de persoon voor wie geen plek is aan de lunchtafel. Het voelt aan als een soort therapie en confronteert kijkers met de schaamte, vernedering en het verdriet van deze specifieke situatie. Maar de kijker ervaart die gevoelens in een veilige omgeving: TikTok.

Bij een vergelijkbare video staat: “ur teacher lets u pick partners but u have 2 friends in ur class who partnered up.” In deze video kijk je ernaar hoe je samen probeert te werken met een vriend voor een groepsproject, maar kom je erachter dat je vrienden voor elkaar kiezen en niet voor jou.

Door te erkennen dat deze oncomfortabele ervaringen bestaan, geven deze POV-video’s er betekenis aan. Jongeren maken deze dingen vaak mee, maar verwerken ze niet altijd goed, omdat ze zich continu moeten blijven redden.

In veel POV-video’s wordt een waargebeurde situatie uitgebeeld. TikTok-gebruiker @yazdemand maakte een video met het onderschrift: “#pov your my mirror after My family say that ‘you will always be a boy.’” Kijkers zien het kwetsbare privémoment van een tiener die zich opmaakt. Er heerst een spanning en je ziet tegelijkertijd haar zelfvertrouwen en haar angst. Mensen die iets vergelijkbaars meemaken, kunnen zo een gemeenschap vinden.

Niet alle POV-video’s werken therapeutisch voor de wrede belevingswereld van tieners. Er zijn ook enorm veel video’s die humoristisch en soms zelfs absurdistisch zijn.

Een goed voorbeeld hiervan is een video met het onderschrift: “i’m ur dumb jock crush. you tell me you’re feeling depressed. i try to make it better.” Daarin speelt gebruiker @idrinkvapejuice de persoon op wie je verliefd bent en die dom reageert als je net hebt toegegeven dat je depressief bent.

Bij andere video’s, zoals “POV: im checking ur head for lice (and u have it)” en “POV: what my birth control sees when i remember i have to take it”, is het vrij duidelijk waar ze over gaan. Er zijn ook video’s als: “POV. our eyes meet at the Area 51 raid”, waarin de POV-formule die begint met “our eyes meet” op de hak wordt genomen.

Maar ook TikTok heeft te maken met de intimidatie en haatzaaiing die op alle social media te vinden zijn. TikTok-gebruiker @jess.fisher5 maakt een serie waarin ze zich voordoet als de personificatie van een sterrenbeeld. In haar POV-video met het onderschrift “#wholesome TAURUS POV” is ze een Stier, die over het algemeen worden omschreven als medelevend, loyaal en soms ouderlijk.

Fisher zegt dat die video veel onverwachte reacties kreeg. Ze werd overstroomd met video’s die naast haar originele video werden geplaatst en opmerkingen van oude mannen.

“Niet iedereen was zo, maar veel mensen zeiden dat ze mijn shirt van mijn lichaam wilden scheuren en dat soort dingen,” zegt Fisher.

Het is niet tegen de regels om een video te maken over een andere video, maar toch voelde het een beetje alsof er inbreuk op haar werd gemaakt, zegt ze. Een woordvoerder van TikTok raadt gebruikers om het Veiligheidscentrum van TikTok te raadplegen om erachter te komen wat je kunt doen tegen misbruik.

“Door de video besefte ik dat POV-videos misschien gevoelig zijn voor sommige mensen,” zegt Fisher. “Ze gaan er anders mee om dan met normale video’s.”

Fisher zegt dat het logisch is de POV-video’s zo populair zijn op TikTok. TikTok heette namelijk eerst musical.ly en was bijna volledig gewijd aan lipsync-video’s. De stap van lipsync-video’s naar POV-video’s is volgens Fisher makkelijk gezet.

“Je kunt gewoon een video lipsyncen, maar je kunt ook je kijkers het gevoel geven dat er naar hen gekeken wordt, dat ze worden gezien,” zegt Fisher. “Het enige verschil tussen lipsync-video’s en POV-video’s is dat je een eigen tekst moet schrijven. Je creëert content, in plaats van alleen te lipsyncen.”

Platforms als Facebook hebben het er vaak over hoe ze “de wereld dichter bij elkaar willen brengen.” Maar voor een socialmediaplatform is dat niet makkelijk. Een online ervaring is vaak alleen betekenisvol als je een gemeenschap vindt waarin je gedeelde ervaringen tegenkomt.

En dat is wat er is gebeurd met POV-video’s op TikTok. Er zijn zoveel variaties op het genre: humor, fictie, cosplay, fantasy, historische sketches, realistische scenario’s – en dan nog de ontelbare niches binnen al die genres.

De For You-pagina van TikTok verbindt mensen met obscure gedeelde ervaringen – hoe willekeurig ze soms ook lijken, en het resultaat voelt fundamenteel menselijk aan.