De populaire Instagram-accounts die menselijke resten verkopen

Tijdens een autorit door Amerika van Colorado naar Wyoming [zo’n 650 km], ontdekte ik de duistere wereld van Instagrammers die online menselijke overblijfselen verkopen. Ik volgde een kunstenaar die de hashtag #darkarts gebruikte (een hashtag die ik iedereen aanraad te bekijken) waarna Instagram mij doorverwees naar de Belgische kunstenaar Dolen Carag. Hij maakt beeldhouwkunst door patronen in menselijke schedels te graveren. Ik besloot hem uiteraard te volgen, en al snel verschenen er meer aanbevelingen op mijn scherm. Voor ik het wist tuimelde ik in het konijnenhol dat leidde naar een wonderland vol knokige Instagramfeeds, die met hun verzameling van menselijke resten duizenden volgers als vliegen weten aan te trekken.

Een groot deel van de accounts bestaat uit gebruikers die simpelweg dol zijn op de goth-vibe van de foto’s. Zoals Skullessence, wiens vijfduizend volgers vooral foto’s zien van schedels waarvan de eigenaren het slachtoffer waren van moord of kannibalisme. Anderen verkopen hun vondsten ook, zoals Skullhunter1979, een “verzamelaar en bewonderaar van al het vreemde en wonderbaarlijke” met meer dan tienduizend volgers. De beschrijvingen die Skullhunter1979 bij zijn posts plaatst, vertellen doorgaans iets over de geografische oorsprong van de voormalige eigenaar van de schedel, wat details over hun leven (als die beschikbaar zijn) en de prijs, die uiteen kan lopen van een paar honderd tot meer dan duizend dollar. (Het account van Skullhunter1979 is verwijderd sinds dit stuk is verschenen.)

Dan heb je nog SkulltureFactory, die van tijd tot tijd botten verkoopt, maar meestal gewoon foto’s deelt van menselijke overblijfselen met opvallende misvormingen of versieringen van begrafenisrituelen. DeathIsntTheEnd verkoopt schedels, maar ook gemummificeerde haaienhoofden en krokodillenleren tassen. (Ook het account van DeathIsntTheEnd is inmiddels verwijderd). En Craniac, het account van Steven Delnooz, heeft meer dan 9000 volgers verzameld met zijn foto’s van zeldzame schedels van stammen en zijn bijzondere gevoel voor humor.

Josh Balz, de beheerder van The Strange and Unusual Oddities Parlor-pagina, wijdde zijn leven aan het verzamelen van zeldzame objecten nadat hij uit zijn metalband Motionless in White stapte. Inmiddels heeft hij de grootste aanhang van alle handelaren van rariteiten op Instagram en valt zelfs Mike Zohn, de ster van de show Oddities op Discovery Channel, bij hem in het niet.

“Ik begon te verzamelen tijdens een tour,” vertelt Balz in een e-mail. “Het werd saai om iedere dag naar Walmart en winkelcentra te gaan, dus besloot ik eens wat rond te dwalen en andere plekken te bezoeken. Zo stuitte ik op deze bijzondere dingen en vond ik mijn roeping. Mijn bandleden waren daar minder blij mee, omdat ik de bus soms vulde met allerlei dode dingen die waarschijnlijk ook nog eens vervloekt waren. Maar we waren een gothic rockband, dus zo gek vond ik dat niet!” Alles wat Balz door de jaren heen heeft verzameld, bewaart hij in de gerenoveerde kerk waar hij ook in woont.

Carag daarentegen werkte al 25 jaar als airbrush-schilder voor hij begon met het graveren van menselijke schedels. “Ik was gefascineerd door de versierde schedels uit Tibet, en was op zoek naar een nieuwe uitdaging,” zegt hij. “Ik besloot eens een poging te wagen op een menselijke schedel uit mijn collectie. Mede-verzamelaars en liefhebbers van rariteiten vinden ze over het algemeen erg mooi, maar als een ‘normale’ personen merken dat ze naar een mensenschedel kijken, deinzen ze vaak een beetje terug.”

Veel van de Instagrammers die ik spreek vertellen me dat ze hun botten in antiekwinkels en op vlooienmarkten vinden, maar er zijn ook verzamelaars die hun objecten bij unieke verkopers halen. Balz vertelt me dat hij honderden schedel-eigenaren heeft ontmoet tijdens zijn tours en zoektochten naar eigenaardige objecten.

“Het grootste deel van mijn verzameling komt van tandartsen die met pensioen zijn gegaan,” vertelt Dalton German, die meer dan 15.000 volgers heeft op zijn account OddArticulations, in een e-mail. Tot nu toe heeft hij 26 schedels gekocht en twee skeletten: waarvan er één staande wordt gehouden met metaaldraad en één gedemonteerd skelet. “Vroeger was het verplicht om een echte mensenschedel te hebben als je een opleiding tandheelkunde deed. Het was toen even makkelijk om een schedel te kopen als een lesboek. Die tandartsen gaan nu met pensioen en willen van hun schedels af, dus koop ik ze op om ze weer door te verkopen.”

Je zou denken dat de handel in menselijke lichaamsdelen illegaal is, of in ieder geval strikt gereguleerd. Maar volgens deze bottenverkopers is dat niet het geval. “Eigenlijk is het veel makkelijker om botten van mensen te verkopen dan dierenbotten, omdat er zoveel beschermde diersoorten zijn,” zegt Balz. “Zolang je onbetrouwbare handelaars vermijdt en enkel werkt met mensen die de juiste papieren hebben, is de kans klein dat je in de problemen raakt. Er zijn maar een paar staten in Amerika waar de verkoop van menselijke overblijfselen verboden is. En Pennsylvania, waar ik vandaan kom, is op ieder vlak sowieso een beetje als het Wilde Westen.”

“In de meeste landen is het gewoon toegestaan om schedels te bezitten zonder dat je er vergunningen voor nodig hebt,” voegt Carag eraan toe. “Toch checken we voor de zekerheid altijd de wet voordat we de menselijke overblijfselen naar een ander land opsturen.”

Om hier meer over te weten te komen, bel ik met Tanya Marsh, een hoogleraar in rechten aan de Wake Forest University in Noord-Carolina. Ze is gespecialiseerd in uitvaart- en begraafplaatswetgeving en beheert de podcast Death, et seq. Ze vertelt me dat de Amerikaanse wetgeving rond menselijke resten nogal vaag is, omdat het tussen twee categorieën in valt, namelijk ‘mensen’ en ‘onroerend goed’.

Schedels zijn overduidelijk geen personen, maar de wet ziet ze ook niet per se als goederen. Menselijke lichamen hebben in de VS het recht om gerespecteerd te worden en “ongestoord te kunnen rusten”. En het is de wettelijke verplichting van levende mensen om ervoor te zorgen dat dode mensen dit kunnen. Het opgraven van een lijk is illegaal, maar alles wordt een stuk ingewikkelder als er geen graf overhoop is gehaald om aan het stoffelijk overschot te komen. Organen kunnen niet verkocht worden omdat het geen goederen zijn, legt Marsh uit, maar het zijn ook geen mensen. Mag je een ledemaat verkopen – of er taco’s van maken voor je vrienden – als het tijdens je leven losraakt van je lichaam? Dat is lastig te zeggen. Simpel gezegd komt het hierop neer: als een lichaam niet is opgegraven in de VS, niet toebehoorde aan een Amerikaanse staatsburger of een Native American en niet van een mens komt dat is vermoord, is er eigenlijk geen enkele wet die er iets mee kan.

Marsh wijst me ook op de ethische dilemma’s die komen kijken bij de handel in menselijke resten. Dit staat volledig los van de wet, maar maakt het wel net zo ingewikkeld. Een groot deel van wat er wordt verhandeld, was ooit eigendom van medische instellingen uit de negentiende eeuw die goud geld betaalden voor kadavers en skeletten, waar ze experimenten en onderzoeken mee deden. De handel in lijken in de vroege 19e eeuw ging hand in hand met de slavenhandel. Zo kwamen in de twintigste eeuw de meeste medische kadavers uit India voordat de export ervan in 1985 werd verboden. WIRED beschrijft hoe illegaal verhandelde lichamen decennia later nog steeds in ziekenhuizen en scholen opduiken. Ook China voorzag de rest van de wereld van kadavers, tot er een verbod op de export ervan werd ingevoerd, vlak voor de Olympische Spelen van 2008 in Beijing. Een groot deel van de lichamen die in de rondtrekkende tentoonstelling Bodies te zien zijn, komen mogelijk van politieke gevangen uit China die voor hun executie werden gemarteld. “Het grootste deel van de mensen wiens lichamen hiervoor worden gebruikt, heeft er nooit toestemming voor gegeven,” zegt Marsh.

Het is niet gek dat de verkopers massaal naar Instagram trekken, aangezien Etsy en eBay de verkoop van menselijke overblijfselen op hun platformen hebben verboden. De verzamelaars die ik spreek zeggen allemaal dat ze hun best doen om ervoor te zorgen dat het papierwerk op orde is wanneer ze menselijke overblijfselen kopen en verkopen. SkulltureFactory laat het zelfs in een post weten wanneer er botten op de markt verschijnen die mogelijk zijn gestolen.

Toch worden de geliefde bottenwinkels op Instagram ook met uitsterven bedreigd. Archeologen Damien Huffer en Shawn Graham speuren Instagram en Facebook namelijk af op zoek naar illegale menselijke resten. Ze hebben er zelfs een onderzoek over gepubliceerd, met de naam “The Insta Dead: The Rhetoric of the Human Remains Trade on Instagram”. In hun onderzoek vertellen ze over hun ontdekkingen, wat ze beschrijven als “een hecht netwerk van verzamelaars en handelaars, met een grote invloed op andere enthousiastelingen die op hun beurt de activiteiten van deze gemeenschap van verzamelaars ondersteunen, zonder stil te staan bij de juridische en ethische kwesties die hierbij komen kijken”.

Nu steeds meer mensen van deze gemeenschap afweten, bestaat er een kans dat de leden die zich niet aan de regels houden uiteindelijk in de problemen komen. De Amerikaanse staat Louisiana is begraafplaatsen beter gaan beschermen, heeft de straf op het verkopen van menselijke resten verhoogd en doet er alles aan om degenen die dit wel doen op te sporen. Een aantal van de accounts die ik eerder deze zomer begon te volgen, zijn inmiddels geblokkeerd.

Hoewel de gemeenschap zich in een grijs gebied bevindt, vinden de leden het nog altijd prachtig om het menselijk lichaam te bestuderen. German, die de kost verdient met het opzetten van overleden huisdieren, zegt: “Ik denk dat mensen het mooi vinden om de eigenschappen van een echte menselijke schedel te zien die je niet in een plastic schedel vindt. Denk aan fontanellen, neusschelpen, binnenoor-beenderen, sinusholten, echte tanden, pathologie, natuurlijke onvolmaaktheden, en nog veel meer. Dat zijn allemaal dingen die de ‘perfecte’ plastic schedels niet hebben.”

Maar het allerleukste aan het verzamelen van menselijke overblijfselen, blijkt het deel uitmaken van een gemeenschap vol buitenbeentjes. “De mensen die eigenaardigheden verzamelen zijn altijd de meest fantastische mensen, met de beste verhalen en de grootste harten,” zegt Balz. “Ze waarderen niet alleen je product, maar ook het feit dat we een plek hebben gecreëerd waarbij we toegang hebben tot zulke vreemde en ongewone producten.”