Hoe ik op mijn vingers werd getikt voor mijn koopgedrag

Gewapend met een blik tomatensoep (met balletjes) reis ik af naar een loods in Amsterdam-Oost waar fotograaf en kunstenaar Pet van de Luijtgaarden (36) vanmiddag afscheid gaat nemen van honderd van zijn Barbies. Ik wil zo’n Barbie. Maar ik krijg haar alleen mee als ik iets te eten voor Pet bij me heb. Ruilhandel heet dat. De soep kost 0,78 cent bij de supermarkt. De Barbie is in mijn ogen een onbetaalbaar collector’s item. Ik vind dat een goede deal. Maar dit materialistische gedachtegoed is wat Pet juist probeert aan te kaarten met zijn ruilactie. Hij vindt dat we veel te veel waarde hechten aan geld en te veel consumeren. “We verzamelen gedachteloos steeds meer spullen om ons heen. Maar hebben we die allemaal wel nodig?”

Zijn fascinatie voor onze verzameldrift leidde er drie jaar geleden toe dat hij begon met het verzamelen van verzamelingen. Inmiddels bezit hij een opslagruimte van vierhonderd vierkante meter in een voormalige Rabobank in IJsselstein, die is gevuld met poppenhuizen, wegwerpaanstekers, knuffels, puntenslijpers, duizenden LEGO-steentjes en nog veel meer. Ondanks mijn verderfelijke ideeën over de waarde van oude Barbie-poppen mag ik toch bij de kunstenaar aanschuiven om te vragen hoe dat allemaal zo gekomen is. En hoe we ons koopgedrag volgens hem zouden moeten veranderen.

VICE: Houd je van tomatensoep?

Pet van de Luijtgaarden: Ja lekker, het is zelfs stevige tomatensoep zie ik, dankjewel. Heb je al een Barbie uitgekozen?

Jazeker. Waarom ben je eigenlijk begonnen met het verzamelen van verzamelingen?

Ik verbaasde me over de absurditeit van de hoeveelheid spullen die gemaakt wordt. Ik ben ook fotograaf en wilde verzamelingen fotograferen. Het bleek lastig om verzamelaars te vinden van wie ik hele collecties mocht vastleggen. Dus toen ben ik zelf maar complete verzamelingen gaan opkopen.

Waar vind je die dan?

Allemaal op Marktplaats. Als je zoekt op termen als ‘grote partijen’ en ‘enorme hoeveelheden’, dan vind je ze zo. Ik wil de massaliteit van dingen laten zien, dus ik zoek altijd minimaal een paar honderd stuks ergens van. Maakt niet uit van wat.

Hoeveel verzamelingen heb je nu?

Meer dan honderd. Kroonkurken, minisoldaatjes, poppenhuizen, treintjes, Boomerang-kaarten, cd’s, He-Mans. Echt van alles.

Hoe meer hoe beter?

Ja. Mijn grootste verzameling is die van de Boomerang-kaarten. Ruim een miljoen exemplaren. Daar heb ik een duizendste cent per stuk voor betaald. De man waar ik ze van kocht was er erg emotioneel onder. En ik heb ongeveer achthonderd Barbies van zo’n twee à drie euro per stuk. Dat is best veel geld, maar daar moet je als kunstenaar denk ik niet te veel over nadenken. Ik leef gewoon heel zuinig.

En nu ga je dus al je Barbies weggeven?

Niet weggeven, ruilen. Thuis heb ik nog een iglo van zo’n zevenhonderd Barbies staan. Maar van de rest neem ik nu inderdaad afscheid.

Vind je dat niet moeilijk? Heb je na drie jaar niet stiekem toch een band met je Barbies opgebouwd?

Nee, absoluut niet. Ik heb zo veel spullen in mijn atelier, dat het onmogelijk is om daar allemaal een band mee te creëren.

Heb je wel een favoriete verzameling?

Ik vind de He-Man-verzameling in Barbie-jurkjes erg leuk. Dat heb ik zelf bedacht. Ik noem hem: She-Man. Ik was aan het onderzoeken hoe je jongetjes- en meisjesspeelgoed kon samenvoegen tot één geheel. En toen kwam ik er dus achter dat het He-Man-poppetje precies in het Barbie-jurkje past. Dat vond ik grappig.

Maar eigenlijk zijn die verzamelingen van jou toch bedoeld als een aanklacht tegen onze consumptiemaatschappij?

Ja, ik wil laten zien dat we anders met spullen om moeten gaan. We moeten meer hergebruiken, meer ruilen en onze spullen sneller laten rouleren. Veel mensen leggen bijvoorbeeld van alles op zolder neer. Dat is zonde. Je kunt er ook iemand anders blij mee maken in plaats van het te laten verstoffen.

Dus je advies voor de feestdagen is: kijk even op zolder in plaats van in de Bijenkorf?

Ja, absoluut. Ik denk dat over tien jaar de Bijenkorf ook voor de helft is gevuld met tweedehands spullen. Dat moet wel. We kunnen niet blijven produceren, want onze grondstoffen raken een keer op. Dan moeten we het gewoon doen met wat we hebben.

Mogen we dan nooit meer iets nieuws kopen?

Soms heb je wel iets nieuws nodig. Als mijn computer kapot gaat, koop ik ook een nieuwe.

Maar niet als er een hipper model op de markt komt?

Vroeger dacht ik wel zo, maar inmiddels denk ik: ach hij doet het toch nog?

Waarom is dat veranderd?

Door het verzamel- en ruilproject waar ik nu mee bezig ben.

Staat er daarom ook op je website: “De dwaasheid van het ‘nooit genoeg’ blijkt onherroepelijk?"

Staat dat er?

Ja. Ik vond het mooi, maar begrijp er eigenlijk niks van. Wat bedoel je precies?

Dat consumeren een manier van leven is geworden. Een automatisme. Zo hoort het nu eenmaal. Als je geld hebt, koop je daarmee spullen. We vinden ook dat een land elk jaar zou moeten groeien. Waanzin. Je kunt toch ook zeggen: we kunnen allemaal lekker eten en doen wat we willen, nu hebben we genoeg.

Maar ‘onherroepelijk’ betekent dat we er niet aan kunnen ontkomen. Toch?

Ja, daarom was ik ook best verbaasd dat er vandaag zo veel mensen zijn komen opdagen om dingen te ruilen. Dat had ik niet verwacht. Echt fantastisch.

Dus misschien is het niet helemaal waar?

Misschien niet. Misschien heb ik wel een pessimistischer beeld van de mens dan hoe het in werkelijkheid is. Dat ga ik nu verder onderzoeken.

Oké. En wat ga je vanavond eten?

Lasagne.

Geen tomatensoep?

Oh ja, dat wordt het voorgerecht.

Heb je ook nog wat blikvoer over? Op 9 december ruilt Pet zijn Playmobil voor eten en op 16 december is zijn LEGO aan de beurt. Meer informatie is te vinden op www.mediamatic.net/ruilen of op www.fotopet.nl.