Deze gezakte studenten kregen geen afstudeershow, dus gaven ze er zelf een

Is een kantoorbaan echt zo kut als het klinkt? Hoe eerlijk moet ik zijn bij een sollicitatie? En ben ik kansloos zonder diploma? De komende drie weken kan je op VICE terecht voor alles wat je moet weten over hoe werken werkt. Lees alle artikelen uit de VICE Guide to Work hier.

Deze zomer struinden we het land door om afstudeershows van kunstacademies te bezoeken. We troffen trotse studenten aan, die hun harde werken beloond zagen met een welverdiend plaatsje in de eregalerij. Wie we echter níet zagen, waren de herkansers. Zij moesten nog de hele zomer doorzwoegen, met in het vooruitzicht een mogelijke diplomauitreiking in een muf lokaaltje waarmee ze – zonder afstudeershow – de school via de achterdeur mogen verlaten.

De herkansers van de Willem de Kooning Academie in Rotterdam lieten het hier niet bij zitten, en organiseerden gewoon hun eigen afstudeershow. Die heet Final_def_2, en is vanaf afgelopen zondag te bewonderen in Worm Rotterdam. Iedereen maakt natuurlijk fouten, benadrukken ze zelf, maar het feit dat je die net aan het einde van je studie maakt, hoeft nog niet te betekenen dat je geen recht hebt op een plekje in de schijnwerpers.

We vroegen een aantal van de herkansers waarom ze in eerste instantie waren gezakt, en hoe ze van hun fouten geleerd hebben.

Nick Tjerks (28), advertising
Studeert alsnog af met Useful useless machine

Ik wilde kijken of ik het product 'verveling' kon verkopen. Het oorspronkelijke werk bestond uit een arcadekast waarmee je tot een sociaal netwerk kan toetreden waar iedereen zijn vervelingen met elkaar deelt. Dan heb ik het niet over activiteiten als scrollen door Facebook of Zalando ofzo, dat is te cliché. Eerder dat je op een onzinnige website belandt en daar maar wat blijft hangen, zoals eentje waar je allemaal wilde zalmen om je heen ziet zweven.

Volgens de beoordeling haalde ik allerlei termen door elkaar – nutteloosheid is niet hetzelfde als verveling, bijvoorbeeld – en ontbrak het aan bewijsvoering. De presentatie was heel goed gegaan, dus ik had het eigenlijk totaal niet zien aankomen dat ik zou zakken. Ik was helemaal verdoofd toen ik het hoorde, en was een paar dagen goed lamgeslagen.

Bij de herkansing heb ik mijzelf meer de rol van een curator aangemeten. Het werk bleef een arcadekast, maar dan een die je simpelweg naar nutteloze websites begeleidt. 225 in totaal, waaronder eentje waarbij je muis wordt achtervolgd door een foutmelding. De beoordelaars vonden de essentie van mijn werk nu duidelijker: ook nutteloosheid kan ontzettend nuttig zijn.

Anouk Inden (27), advertising
Studeert alsnog af met Graduation Intelligence

Het oorspronkelijke idee was om andere mensen mijn afstudeerproject te laten maken. Het was een reflectie op het hele idee van afstuderen. Ik had een online platform opgezet waarop bezoekers een persoonlijkheidstest moesten doen, waarmee ze hun eigen artistieke toolkit konden bepalen. Met die toolkit moesten ze vervolgens een boom tekenen. Dat mondde uit in heel veel verschillende bomen, als een soort eerbetoon aan creativiteit.

Uiteindelijk was het te vaag voor woorden, dus ik snap zelf ook best dat ik het niet gehaald heb. Eerst was ik het er niet mee eens, en verklaarde ik iedereen voor gek. Achteraf gezien was het gewoon terecht. Iemand zei ook dat het zo had moeten zijn, dat ik in eerste instantie zakte. Falen maakt natuurlijk ook deel uit van het hele proces.

Voor mijn nieuwe project ben ik dichter bij het thema 'afstuderen' gebleven, en heb ik een app ontwikkeld die afstudeerders kan helpen. Met de planning bijvoorbeeld, maar ook met het vinden van een geschikte afstudeerdocent. Zelf had ik bijvoorbeeld een docent nodig die een website kan bouwen, dat kun je er zo in opzoeken.

Annemieke Kreuger (28), grafische vormgeving
Studeert alsnog af met The subjective actual representation of the performance pressure.

Mijn werk ging over prestatiedruk. Ik wilde een hulporganisatie opstarten, en presenteerde dat in de vorm van een informatiestand. Het concept en onderzoek werd goed ontvangen, maar ik ben gezakt omdat de uitwerking sterker had gekund. In de tussentijd kreeg ik ook zelf last van een zenuwinzinking.

Mijn herkansing heb ik vervolgens ook op die zenuwinzinking gebaseerd. Ik projecteerde beelden van mezelf op een transparant gordijn. Eerst zie je dat ik nog enigszins functioneer, maar zodra je erlangs loopt – er zit een bewegingssensor bij – veranderen de beelden, en zie je dat ik er helemaal doorheen ga. Ik heb ieder moment dat ik zo'n inzinking had gefotografeerd en in een kalender geplakt, op de dag dat ik het daadwerkelijk kreeg. Naarmate de afstudeerdatum dichterbij kwam, werden dat er steeds meer. Ik werd onder andere beoordeeld door iemand die zelf een burn-out heeft gehad, en die herkende zich er vrij goed in.

Marjolein Stassen (24), grafische vormgeving
Studeert alsnog af met Rhino cabinet

De aanleiding van mijn project is de omstreden handel in neushoornpoeder. In het eerste halfjaar van 2017 zijn er alleen al in Zuid-Afrika ruim vijfhonderd neushoorns gestorven omdat mensen denken dat de hoorns helende krachten bevatten. Het zou onder andere een medicijn tegen kanker zijn. Dit verwerkte ik in een rariteitenkabinet, waarin ik onder andere een neushoornhoorn had staan die was opgebouwd uit menselijke haren en nagels – in principe hetzelfde materiaal. Ik had het dus iets breder getrokken, het ging ook over de waarde van 'ons afval.' Maar ik wilde er ook weer geen Greenpeace-actie van maken.

Achteraf gezien had ik dat dus juist wel moeten doen. De kritiek was dat mijn standpunt over dit hele fenomeen niet duidelijk genoeg was, dat het wel wat radicaler had gekund. Het was wel een klap in mijn gezicht dat ik gezakt was, want ik had alle toetsingen daarvoor gewoon gehaald, en mijn begeleider was enthousiast. In het begin was ik het er dan ook niet mee eens dat ik niet geslaagd was, maar daarna snapte ik dat ik best wat minder op safe had mogen spelen.

Luuk van Loon (24) en Joel Kouthoofd (25), grafische vormgeving
Studeren alsnog af met Phantom Garden

Ons project ging over kunstmatige natuur, en hoe die langzamerhand de échte natuur vervangt. We hadden een museale opstelling, waarbij we door middel van synthetische spullen natuurlijk licht en geluid nabootsten, en we lieten bestaande voorbeelden zien van hoe de natuur zoal wordt gesimuleerd. Bosgeluiden bijvoorbeeld, of een scherm dat in Peking de ondergaande zon nabootst – wat blijkbaar nodig is met al die smog.

Het werk bleek niet helemaal goed te communiceren wat we eigenlijk wilden vertellen. We waren wat verdwaald in ons onderzoek, en durfden niet ergens vol voor te gaan. We zagen al een beetje aankomen dat we niet zouden slagen. Uiteindelijk bleven we bij hetzelfde thema, maar kozen we een wat simpelere vorm: een handzaam object met synthetische materialen, dat door middel van geur en geluid een soortgelijke natuurlijke ervaring oproept:

Krelis (artiestennaam, 24), illustratie
Studeert alsnog af met Hard van Zuid

Ik heb een illustratiebundel gemaakt over de gentrificatie op het Rotterdamse Zuidplein. Momenteel is dat een vrij slechte buurt, met oude gebouwen en veel armoede, maar er is een nieuw bestemmingsplan dat er binnen vijf jaar een bruisend stadscentrum van moet maken. Die transitie leg ik dus vast.

Toen we ons werk moesten presenteren was het me totaal ontgaan dat de presentatie volledig op zichzelf moest staan; ik had er geen uitleg bij gegeven, en het enige wat je dus zag was het boek en een print van het Zuidplein. Het was dus nogal onduidelijk. Een kritiek die ik kreeg was dat het onderzoek en het eindproduct 'te ver van elkaar afstonden.'
Voor de herkansing heb ik het boek uitgebreid met meer illustraties, en sommigen nog wat bijgewerkt. En dit keer ben ik niet vergeten er uitleg aan toe te voegen.

Kan jij wel wat hulp gebruiken in je carrière? Dat komt goed uit, want wij geven een jaar lang loopbaancoaching weg. Kijk hier hoe je dit kan winnen.