Een kunstwerk van vijftig computerschermen op een bol van twee meter hoog is al gauw indrukwekkend. Al helemaal wanneer je ook nog eens jezelf en andere mensen erop terugziet. Het gebeurt bij het kunstwerk plplpl.pl::synchronicity van Matthias Oostrik, dat vandaag in premiere gaat tijdens FOAM Fusion. "Een langzaam evoluerend monster," zoals hij de anti-surveillancemachine zelf noemt.De machine, die hij samen met geluidskunstenaar Pandelis Diamantides en technisch expert Diederik Schoorl maakte, is het tegenovergestelde van surveillance. De machine beloont uniek of raar gedrag namelijk met een prominentere plek op de beeldschermen. Oostrik kwam op dit idee omdat hij het fascinerend vindt om mensen in een museum te bespieden. "Het is heerlijk als mensen gefrustreerd zijn en een kunstwerk niet snappen, maar het wel willen begrijpen." Met zijn nieuwste werk probeert hij een zelfde soort reactie uit te lokken.
Advertentie
Met een eerder versie van het werk, plplpl.pl::scrutiny, verzamelde hij een jaar lang video's van mensen die naar zijn schermen stonden te kijken. Hij analyseerde de beelden en categoriseerde het gedrag van de mensen. Dit is niet het enerverendste klusje, omdat de meeste mensen gewoon saai zijn: ze lopen langs, staan even stil en lopen dan weer weg.Inmiddels heeft hij software ontwikkeld waardoor de machine het gedrag van mensen kan herkennen en zo ontstond de nieuwe versie, plplpl.pl::synchronicity. Doe je nu een gek dansje rond de bol, dan krijg je direct iemand te zien die eerder al ongeveer hetzelfde deed. "Iedereen die erin zit kan worden teruggehaald en in andere context worden gezet." Dat maakt het meteen voyeuristisch.
Oostrik wil zijn installatie steeds slimmer maken en naar een climax toewerken waarin de machine een mening kan geven. "Dus als het bijvoorbeeld saai is, wil ik mensen aansporen leuker te doen. Bijvoorbeeld door de camera in te laten zoomen op je kruis. De machine kan dus best een beetje vervelend worden." Daarnaast wil Oostrik dat de machine hilarische praktijken beloont met een vrolijk geluidje.Maar stel je staat ervoor en beseft dat de machine je opneemt en je krijgt de kriebels, wat dan? Eigenlijk is er dan geen ontsnappen meer aan. Nergens zie je een disclaimer of waarschuwing dat je tot in de eeuwigheid in de machine zit. Oostrik twijfelde erover, maar eigenlijk is hij groot voorstander van weinig context. "Ik vind het belangrijk dat je gaandeweg ontdekt hoe het ding werkt," vertelt Oostrik. "Je ziet jezelf en anderen toch terug. Bovendien geeft iedereen zijn gegevens gratis weg op social media, dus waarom ook niet aan een kunstwerk?"De machine is de baas en als je niet voor eeuwig in een glazen bol van vijftig computerschermen wil blijven hangen, raad ik je aan er gewoon niet mee in contact te komen. Of weg te lopen. Dat vindt Oostrik niet interessant genoeg en dan ga je vanzelf op in een digitale mensenmassa.Check de website van Matthias Oostrik voor meer van zijn werk en hier vind je meer over het programma van Foam Fusion.