Billie van Katwijk maakt porselein van crematie-as

Billie van Katwijk staat op de Dutch Design Week met porselein gemaakt van crematie-as. Eerder maakte ze al een tapijt van mensenhaar voor als de mensheid naar Mars gaat, en luxueus leer van koeienmagen. Billie stond al op het Creators-interviewlijstje maar aan mij de taak om dan ook bij haar langs te gaan, aangezien ik vrij close met haar ben. Erg close, want ik ben haar vriendje. Ik interviewde haar bij het ontbijt en probeerde te ontrafelen wat er achter haar ogenschijnlijk lugubere fascinaties zit.

Creators: Goedemorgen BIllie. Ik was toen ik je net kende soms wel een beetje bang voor je.
Billie van Katwijk: Ik heb een beetje de reputatie van dat rare, macabere meisje dat van dode dieren houdt. Ik krijg ook altijd dode dieren voor mijn verjaardag. Ik kreeg bijvoorbeeld een bunzing, kuikentjes, een paardenkaak, vergulde mosselen en een vlinder. Maar dat vind ik wel grappig. Het is leuk om te zien hoe andere mensen je zien, of waar je je dan schijnbaar in onderscheidt ofzo. Ik vind dode dieren ook mooi hoor. Bedankt, vrienden, voor de cadeaus.

Waarom ben je eigenlijk zo gefascineerd door de dood?
Ik ben niet per se gefascineerd door de dood maar door de natuur, en lichamen van dieren en mensen. Die vind ik heel erg mooi, en ik haal er heel veel ontwerp-inspiratie uit. Ook in de binnenkant ervan zie ik veel schoonheid. Voor mijn andere afstudeerproject heb ik bijvoorbeeld leer gemaakt van koeienmagen. Niet omdat ik dode koeien zo interessant vind, maar omdat ik ze alleen kan gebruiken als ze dood zijn. Dus eigenlijk is dat meer toeval.

Probeer je ook te provoceren?
Waarom vinden mensen het zo moeilijk, de dood? Of een koeienmaag? Dit is ook gewoon de realiteit, het is geen een schreeuw om aandacht ofzo. Mensen ervaren het soms als provocerend of choquerend, maar daarom wil ik het juist doen, want het zou niet choquerend moeten zijn.

En nu heb je dus ook van dode mensen porselein gemaakt, of in ieder geval, van één dood mens. Je opa.
Ja, ik was heel erg geïnteresseerd in gedenkobjecten. En toen ben ik gaan onderzoeken: wat is crematie eigenlijk? Ik kwam erachter dat crematieas eigenlijk bottenas is, omdat de ovens in crematoria zo heet worden gestookt dat er alleen maar botten overblijven. Die worden daarna vermalen. Ik wist dat er iets bestond als 'bone china', een vorm van porselein waar botten in zitten. Toen bedacht ik me dat het mooi is om van crematieas een porselein te ontwikkelen. In die periode ging ook mijn opa dood, en dat was voor het eerst dat ik een dood lichaam zag. Die ervaring heeft het project wel een andere lading gegeven. Het was geen materiaalonderzoek meer, het werd veel persoonlijker.

Ik ben natuurlijk niet meteen met de as van mijn opa aan de slag gegaan. Het is nogal een proces om een porseleinrecept te ontwikkelen. Alle testen heb ik gedaan met as van een collectieve crematie uit een dierencrematorium. Bij crematieas wordt een heel lichaam gecremeerd, dus het zijn vooral botten die overblijven, maar alle zouten, mineralen en ijzers slaan neer op die botten en die zijn er ook nog. Het porselein dat ik heb gemaakt is niet zoals normale bone china heel dun en wit, maar er zit kleur in, door alle ijzers die in het lichaam zitten. Het porselein van mijn opa werd warm van kleur met spikkels erin. Ik heb ook de as van een paard gebruikt. Van Novo het paard werd het porselein spierwit. En van Sikky de geit werd het zeepachtig lichtbruin, en het smolt veel meer.

Ik vond het wel mooi dat toen je opa net dood was, dat je hem ging aaien over zijn hand, heel onderzoekend. Sommige mensen vinden dode mensen een beetje eng.
Nou ja. Ik was niet bang voor mijn opa, dus ik wilde dat nog even voelen. Het was voor mij heel duidelijk dat hij er niet meer was, maar zijn lichaam was er nog wel. Ik vind het een mooi idee dat het lichaam blijft, dat het onderdeel blijft van kringlopen in de natuur. Door dit project houd ik dat lichaam nog even vast, in de vorm van porselein.

Een manier om het juist ook levend te houden.
Iedereen doet dat natuurlijk op zijn eigen manier, dat is heel erg persoonlijk. Ik vind dat wel fijn ja. Er is heel veel mogelijk. Bij mijn opa is een deel van de as begraven en daarop is een boompje geplant. En met een ander deel van de as heb ik schalen gemaakt voor mijn moeder en tante.

Gaat het? Je was een beetje aan het huilen.
Ja, ik dacht: interview me maar bij het ontbijt, dat is wel ontspannen. Maar het is toch best wel heftig. Jij was natuurlijk ook overal bij.

Je wilt eigenlijk gewoon mensen troosten en helpen.
Ik word nu benaderd door mensen die zeggen: ik heb al tien jaar de as van mijn moeder en ik zou er heel graag iets speciaals mee willen doen. Maar ze konden nooit wat passends vinden en totdat ze mijn project zagen. Dat raakt me echt heel erg. Als ik dit kan doen voor mensen als ontwerper, vind ik dat zo waardevol. Mensen gaan dood, dat is onderdeel van de realiteit, maar er is weinig keus voor de nabestaanden om uiting te geven aan hun verdriet.

Zou je ook gewoon iets moois en nutteloos kunnen ontwerpen?
Ja, sure. Ik hou ook gewoon van mooie dingen.