Kiezen waar je op gaat stemmen: het minder rationele alternatief

Ik vermoed dat stemmen een irrationeler proces is dan men doet voorkomen. Niet dat er slecht advies gegeven wordt. Sywert van Lienden geeft bijvoorbeeld aan dat je het land helpt door op een coalitie en niet op een partij te stemmen en Chris Aalberts zegt dat je als jongere je keuze het best maakt door drie belangrijke punten voor jezelf te kiezen en die te vergelijken met de verkiezingsprogramma’s van de verschillende partijen*. Niet te versmaden advies, en voer tot nadenken, maar als ik in mijn heart of hearts kijk en afga op gesprekken met naasten de afgelopen tijd, denk ik dat het er in de praktijk ook weleens minder fraai aan toe kan gaan, met die stemkeuze van de mensen. Namelijk zo. Zie hieronder. Heeeeeeeeeeet… is uit het leven ge-gre-pen (GRE-PEN):

Eigenbelang op de korte termijn, associatief bepaald

Je studeert, of je werkt bij Oxfam Novib, of je hebt een bedrijf waar echt geld wordt verdiend. In al die gevallen is er een associatieve keuze die het gunstigst is voor je portemonnee. De student kiest D66, de NGO-medewerker GroenLinks en de ondernemer VVD.

Nadeel van deze methode: Het kan verkeren, en je kan het verkeerd hebben. Stel dat je bedrijf failliet gaat, dan baal je dat je op de liberalen hebt gestemd. Of dat de PvdA [wel](http://www.zzpboete.nl/] of niet [http://www.recensiekoning.nl/2012/09/55943/zzp-boete) ZZP’ers gaat korten. Niets is zeker.

“Ach, het is zo’n leuk mens”

Je hebt positieve associaties met een politiek leider, omdat hij of zij een keer een flyer in je hand stopte en toen leuk naar je lachte. Sindsdien let je extra goed op hem of haar, en overweeg je op diens partij te stemmen. Als hij/zij zich verspreekt tijdens het ene verkiezingsdebat dat je meepikt op RTL4 vind je hem/haar schattig in plaats van dom. Op 12 september kies je voor ‘dat leuke mens’.

Nadeel van deze methode: Een slippertje ligt op de loer, en sympathiek zijn maakt nog geen goede leider.

De slimste vriend

Vraag je slimste, mondigste vriend wat hij stemt. Als je hem vraagt wat hij gaat stemmen en waarom, zegt hij dingen over het belang van het individu, vergrijzing en het belang van waarden in de politiek. Je snapt niet alles van wat hij zegt, maar je onthoudt zinnen als: “D66 wil het ontslagrecht helemaal ontmantelen, maar dat is natuurlijk veel te liberaal” en “Europa is onontbeerlijk voor de toekomst, dus kunnen we er maar beter het beste van maken.” Dat half onthouden verhaal reproduceer je vrij matig tijdens ontmoetingen met andere vrienden. Je merkt dat mensen toch onder de indruk zijn van wat je zegt, waardoor je de half onthouden argumenten internaliseert, en waardoor je je extra verbonden voelt met de partij die die vriend noemde.

Nadeel van deze methode: Zelf nadenken is niet alleen goed voor je politiek bewustzijn, je kunt er ook op andere vlakken in het leven ver mee komen.

Gierende, doch seksueel getinte willekeur

Op weg naar het stembureau heb je een positief gesprekje met iemand van GroenLinks. Ze heeft een twinkeling in haar ogen en ziet eruit als iemand die tegenover je zat in de trein en die leek op iemand op een schilderij. Ze was zo fris. Je kan er niet over uit hoe fris ze was. Als een briesje over een zonovergoten bergweide billen kon hebben zou het misschien in de buurt komen. In het stemhokje besluit je op die partij te stemmen.

Nadeel van deze methode: Seks lijkt op angst: je gaat ervan zweten en beide zijn slechte raadgevers. Oké, seks lijkt verder in niets op angst, maar ach, hè. Door:

De stemwijzer actief negerende

Vul de stemwijzer in terwijl je naar Frank Ocean luistert, een artikel leest voor je studie, vijf keer blogs F5’t en iets tweet over hoe je je voelt over de koffie die je dronk. Als je na een half uur eindelijk klaar bent komt eruit dat je de Piratenpartij moet stemmen, maar je besluit op het laatste moment dat je D66 stemt, gewoon, omdat. Je merkt dat je op een heel andere manier naar ‘Thinking About You’ luistert sinds je weet dat Ocean gay is.

Nadeel van deze methode: Zie eerder commentaar over zelf nadenken.

Intellectuele recalcitrantie

Om je vrienden te sarren roep je: “De democratie heeft mensen als Wilders nodig om de boel op scherp te zetten. Plus: volgens Keuzes in Kaart 2013-2017 van het CPB leiden alleen de plannen van de PVV in 2017 tot minder werkeloosheid. Misschien stem ik wel PVV.”

Nadeel van deze methode: Waar te beginnen?

Waar baseer jij je keuze op?

*In een interview met studentenblad Erasmus Magazinevan 30 augustus 2012 werd Chris Aalberts gevraagd wat eerstejaars studenten zonder idee op wie ze moeten stemmen zouden kunnen doen om hun stem te bepalen. Ik spitste mijn oogoren, want ook ik had nog steeds niet beslist. Aalberts zei: “Bedenk drie punten die voor jou belangrijk zijn in de maatschappij, en bekijk wat verschillende partijen over die punten zeggen. Geen Stemwijzer, of Kieskompas, gewoon zelf nadenken. Je moet er wel moeite voor doen. En, van mij hoef je niet te gaan stemmen, maar dan moet je ook niet zeuren achteraf.”