Waar je tegenaan loopt als je kunst van opengezaagde dieren maakt

Bij taxidermie denk ik aan oude mannetjes die in een bloederige, donkere kerker verwoed dierenlijkjes volproppen. Die vreemde Frankenstein-achtige wezens belanden vervolgens in stoffige vitrinekasten of op de schouw van iemands oma. Ik kan vaak niet langer dan tien seconden kijken naar een opgezet dier, maar vind ze wel ongelooflijk fascinerend. Hoe zorg je ervoor dat een opgezet konijn niet belandt op de hilarische lijst van mislukte taxidermie? Is het niet ongelooflijk vies, moeilijk of zelfs gevaarlijk? En wie houdt zich in godsnaam bezig met het opzetten van dode dieren?

Voor antwoorden ging ik op bezoek bij Floris en Afke, een kunstduo dat zich onder de naam Idiots specialiseert in taxidermie. Ze maken de mooiste creaties van dode leeuwen, vossen en vogels die ze open snijden, uit elkaar halen of vullen met edelstenen.

"Een van mijn favorieten is een dode eekhoorn die ik in een vuilnisbak vond," vertelt Afke terwijl ze koffie voor me zet. Floris komt pas later even langs. "De eekhoorn is een beschermde diersoort, dus het is echt toevallig dat ik hem in deze staat vond. Ik heb hem bezet met blauwe steentjes om hem zo een nieuw leven te geven." De klauwtjes, het vachtje en het verschrompelde hoofdje bezorgen me koude rillingen. Ik heb medelijden met het kwetsbare diertje, maar kan toch niet ontkennen dat ik het prachtig vind.

"Het begon eigenlijk allemaal twintig jaar geleden met een cursus in prepareren," vertelt Afke terwijl ze me de studio laat zien. "Het eerste dier dat ik heb opgezet, was een beschermde diersoort: een kraai die ik vond op straat." Voordat Afke de kraai kon opzetten, moest ze naar de politie gaan om aan te geven dat ze de kraai dood gevonden had. "Kom maar eens bij een agent met een dode kraai. Ze kijken je aan alsof je gek bent," lacht Afke.

Ze doodt de dieren nooit zelf, los van een enkele keer. "Ik heb ooit een kip gedood, maar dat was om hem op te eten. Dat wil ik nooit meer doen, ik vond dat zo gruwelijk," lacht Afke.

De dieren die ze opzet, vindt ze op straat of krijgt ze van mensen die niet weten wat ze met de lichaampjes aan moeten. Een met goud gevulde leeuw kreeg ze van een natuurpark en ooit vond ze een kooitje waarin twee dode parkieten lagen. Een opgezette kat was het slachtoffer van een hond. "Hij was volledig open gereten. Het was gruwelijk. Maar ik heb liever kapotte lijkjes, dan kan ik de dieren mooier maken, in plaats van dat ik ze verder verniel," vertelt ze. Volwassenen vinden de verzameling dode dieren vaak maar niks, maar kinderen zien het atelier volgens Afke als een soort "bevroren dierentuin".

Afke is geen dierenbeul of gestoorde psychopaat, maar een romantische vrouw met erg veel liefde voor de natuur en dieren. En een naald rammen door de pluizige oortjes van een dood konijntje en er parels in borduren, vindt ze even onmenselijk als het klinkt. "Ik heb wel een miljoen keer sorry gezegd tegen het beestje," zegt Afke.

Ondanks haar zachtaardige natuur, krijgt ze geregeld dierenactivisten op haar dak. Ze proberen geregeld haar shows tegen te houden en houden Idiots met argusogen in de gaten, op zoek naar een misstap zodat ze het kunstduo voor de rechter kunnen slepen. Taxidermisten worden al snel gezien als dierenmishandelaars. Toch is dat gek. Terwijl we ons buikje vol eten met onethisch geslachte dieren, gruwelen we bij het zien van een onthoofd konijntje, dat – nadat hij geslacht is voor iemands kerstmaal – gebruikt wordt voor de kunst van Idiots.

Als vegetariër en trouwe kijker van youtubefilmpjes van snoezige dieren, heeft het studiobezoek toch een zeer dubbel en erg vervreemdend effect op me. De gedachte aan opengereten katten zorgt ervoor dat ik op de toppen van mijn tenen loop. Ik schrik me te pletter als ik aangestaard word door een dode haan en een doormidden gezaagde vos. Ik loop tegen een kalkoen die een ketting van konijnenpoten draagt. En als ik bijna vergeten ben dat ik in een studio zit die tot de nok gevuld is met aan elkaar geknutselde dode dieren, zet ik m'n kopje koffie op een dood vogeltje. De meest opvallende verschijning in het atelier is een opgezette steenbok, mijn lievelingsdier. Het is alsof het bokje gevangen zit in zijn eigen lichaam, bevroren in galop. Het is de eerste keer dat ik het majestueuze dier van dichtbij kan bekijken en zelfs kan aaien. Ik voel me even intens blij, maar ook verdrietig.

"De steenbok is het hoofdpersonage van een soort bos dat we willen maken. De takken van het bos zijn gemaakt uit gedroogde wietplanten, die we zelf – volledig volgens de regels – kweken," vertelt Afke. Uit de schotwond waarmee de steenbok gedood is, stromen enorme glazen bloeddruppels, gevuld met kleine opgezette dieren. Hiermee symboliseren we dat uit de dood ook een soort leven vloeit."

Dit is onder andere wat de kunst van Idiots zo boeiend maakt. Bij klassieke taxidermie wordt de dood angstvallig verborgen, alsof de tijd stilstaat en het dier nog leeft. Het duo gaat dood niet uit de weg: ze tonen ons exact hoe het dier gestorven is en zetten die tragische dood om in kunst.

Net als bijna iedereen heb ik een panische angst voor doodgaan, maar de confrontatie met de dode dieren lijkt dat vreemd genoeg wat te verzachten. Het is alsof ik heel even vrede heb genomen met mijn eigen sterfelijkheid. Sterven lijkt plots veel minder eng, maar iets wat hand in hand gaat met leven. En dat is waar deze kunst om draait. "Het is alsof iedereen volledig ontworteld is en aan de hand van technologie volledig onsterfelijk wilt worden. Maar dat is helemaal niet natuurlijk," vertelt Afke me. En het lijkt te werken. Na het studiobezoek voel ik me daadwerkelijk verbonden met de natuur, omringd door eeuwig levende dieren in een bos vol nieuw leven.

Lees hier meer over Idiots.