Robots worden steeds nuttiger voor mensen. Ze nemen werk over dat te gevaarlijk is voor ons, ze zorgen voor onze ouderen, en geven ons een deel van ons lichaam terug. Maar we zijn ook robots aan het ontwerpen die voorzien in de meer primaire behoeften; volledig functionerende seksrobots – iets wat al bijna echt bestaat.

Het concept van robotseks is ethisch altijd een beetje omstreden geweest. Aan de ene kant zeggen sommige robotonderzoekers dat seksrobots een voordeel zouden kunnen zijn voor bepaalde mensen, bijvoorbeeld voor hen die een beperking hebben die in de weg staat voor het hebben van fysieke relaties. Ook zeggen ze dat de seksrobots als voordeel zouden kunnen hebben dat ze de menselijke prostitutie industrie zouden kunnen stoppen. Maar aan de andere kant zijn er mensen die onze sociale moraal hoog hebben (en al tijden vinden dat we met z’n allen teveel tijd doorbrengen met onze smartphone) en die denken dat deze seksmachines zullen lijden tot het ineenstorten van menselijk contact op elk niveau.

Maar John Danaher, een geleerde aan het Institure for Ethics and Emerging Technologies vindt dat er voor beide kanten wat te zeggen is. Hij heeft een PhD van University College Cork en is rechtendocent aan de Keele University. Recent heeft hij een vrij controversieel artikel gepubliceerd waarin hij beargumenteert dat seksrobots eigenlijk juist menselijke relaties kunnen promoten. En menselijke prostitutie? Dat wordt weer helemaal hot en happening als de robots al onze banen hebben overgenomen. Ik sprak met John Danaher over de legale problemen rondom robotseks en het feit dat de robots menselijk werk overnemen – en hoe we prostitutie daartussen kunnen plaatsen. Hier zijn de hoogtepunten van onze discussie

Motherboard: Veel mensen die in het veld van artificial intelligence (AI) werken zeggen dat een toekomst met seksrobots onvermijdelijk is – en zelfs wenselijk voor de menselijke prostitutie. Wat zijn een aantal van de voordelen die seksrobots hebben en menselijke prostituees niet?
John Danaher: Er zijn verschillende potentiële voordelen verbonden aan realistische seksrobots vergeleken met mensen. In mijn artikel verdeel ik ze onder in vier categorieën. De eerste is dat seksrobots misschien legale voordelen hebben. In veel landen in prostitutie en alles wat daarbij hoort (bijv. adverteren, het maken van bordelen) verboden. Dit zorgt ervoor dat sekswerkers en hun klanten risico’s lopen bij elke transactie. Op dit moment zijn er nog niet zulke risico’s verbonden aan de seksrobots. Maar dit voordeel kan tijdelijk zijn. Veel westerse landen hebben hun wetten rondom prostitutie al geliberaliseerd, en als de seksrobot industrie groeit kunnen we verwachten dat er meer wordt gereguleerd en dat er meer controle hierover komt.

Een ander voordeel van seksrobots tegenover mensen kan betrekking hebben op de morele en sociale denkbeelden van mensen. Veel mensen maken zich druk over het ethische aspect van menselijke prostitutie en deze zorgen hoeven ze niet te hebben bij seksrobots (alhoewel dit afhangt van of de robots een morele status kunnen hebben of krijgen). Een derde voordeel kan zijn dat er een verminderd risico is op het oplopen van een ziekte. Seksueel contact tussen mensen kan het risico met zich meedragen dat één van beiden een SOA oploopt, dat wisten we al. Maar als er goede schoonmaakmogelijkheden zijn kan dit risico geminimaliseerd worden met seksrobots. En het laatste voordeel kan zijn dat ze erg flexibel zijn en makkelijk te produceren. Ze kunnen ook zo geprogrammeerd worden dat ze voldoen aan de eisen van hun gebruikers, ze kunnen waarschijnlijk als massaproduct geproduceerd worden en, net als andere industriële robots, kunnen ze werken zonder moe te worden en zonder te hoeven te worden betaald.

Bij al deze voordelen moet ik wel twee waarschuwingen geven. Als eerste is het niet duidelijk of deze voordelen voldoende zijn om de menselijke prostitutie ouderwets te verklaren: mensen hebben weer andere voordelen tegenover de robots waardoor er best een competitie kan ontstaan. Als tweede komen deze voordelen alleen bij realistische robots, hiermee bedoel ik realistische mensachtige robots. Een ander mogelijk voordeel voor robots is dat ze dingen kunnen die mensen niet kunnen doen, zo ontstaat er mogelijk een nieuw soort nietmenselijke seksuele ervaring. En dat is nou net waar veel futuristen en transhumanisten in geïnteresseerd zijn.

Niemand wil dat robots al onze banen afpakken totdat het gaat om een baan als prostituee – dan veranderen mensen ineens van mening. Als seksrobots ervoor kunnen zorgen dat we menselijke prostitutie een achterhaald iets vinden, is dat dan een goed ding?
Dat hangt af van je houding tegenover prostitutie. Als je denkt dat prostitutie een vreselijk slecht iets is, dat het niks anders doet dan het uitbuiten en objectiveren van prostituees, dan is het misschien een goed iets. Maar als je denkt dat er niks mis is met commerciële seks, dan misschien niet. In dat geval is het net zoals elke vorm van werkeloosheid als gevolg van  technologie. Is het een slecht iets dat fabrieksmedewerkers hun werk verliezen aan robots? Dan hangt ervan af. Geeft het hen de mogelijkheid om andere, waardevollere dingen te doen? Worden ze voorzien in hun basisbehoeften door een instantie of sociale welzijnsorganisatie terwijl ze re-integreren? Als dat zo is, dan is hun werkeloosheid door de technologie misschien wel een goed ding. Maar één van de aspecten die wel zorgen oproept van de huidige voorspellingen over werkeloosheid als gevolg van technologie is dat deze andere, waardevollere kansen ook kunnen worden overgenomen door robots.

In tegendeel tot anderen stel jij echter dat menselijke prostitutie, in tegenstelling tot andere werkvelden waar robots ons vervangen, waarschijnlijk flexibel genoeg is om tegenstand te bieden tegen de robots, zelfs als er realistische seksrobots beschikbaar komen. Jij noemt dit de ‘veerkrachthypothese’. Kun je uitleggen wat dit precies is?
De veerkrachthypothese beweert dat prostitutie misschien wel één van de weinige velden van menselijk werk is die genoeg weerstand heeft tegen werkeloosheid als gevolg van technologie. En met weerstand bedoel ik niet dat de seksrobots niet gebruikt gaan worden, ze zullen de menselijke prostituees alleen niet vervangen. Misschien kan ik het uitleggen aan de hand van sport. Ik kan me zo voorstellen dat we ooit op televisie kijken naar vechtwedstrijden tussen hele realistische robots (deze vinden nu inderdaad ook al plaats). En ik denk dat mensen ook geïnteresseerd kunnen zijn in deze gevechten. Maar mensen zullen altijd nog meer interesse hebben in mensen die boksen en vechten, omdat ze meer interesse hebben in de competitie tussen mensen en hun kunnen. Ik denk dat dat ook het ding is met de relatie tussen robotseks en menselijke prostitutie.

Ik verdedig de veerkrachthypothese op twee punten in het artikel. Het eerste punt houdt in dat er altijd een voorkeur zal zijn voor seks met mensen boven seks met een robot. Als mensen de keuze krijgen zullen ze een voorkeur hebben voor seks met een ander mens en niet met een robot. Het tweede punt is dat werkeloosheid als gevolg van technologie in andere werkvelden ervoor kan zorgen dat meer mensen in de seksindustrie gaan werken, zo zijn ze sterker dan de robots.

Ik keur de veerkrachthypothese niet helemaal goed in mijn artikel, maar ik denk dat het waarschijnlijk is, misschien wel waarschijnlijker dan de claim dat seksrobots menselijke prostituees gaan vervangen.

De menselijke voorkeur voor seks met mensen is gerelateerd aan een fenomeen dat we het ‘uncanny valley effect’ noemen, wat zegt dat mensen altijd mensen blijven prefereren, hoe echt de seksrobots ook op mensen gaan lijken, toch?
Het uncanny valley effect is bedacht door de Japanse roboticist Masahiro Mori. Hij suggereerde dat er een punt zou komen waarbij robots steeds meer op mensen gingen lijken, en mensen ze eng zouden gaat vinden. Dit omdat ze teveel op een mens zouden lijken om nog prettig te zijn. Een goed voorbeeld van het uncanny effect is de reactie van mensen die de film The Polar Express keken. Mensen vonden de CGI-karakters in die film te realistisch, en daardoor niet prettig meer. Er is de afgelopen jaren veel onderzoek gedaan naar dit effect, sommige onderzoeken suggereren dat zelfs dieren last van dit effect hebben.

De relatie van dit effect in mijn artikel is vrij duidelijk. Ik beweer dat het uncanny valley effect ervoor kan zorgen dat mensen geen seks willen met een robotpartner. Dit ondersteunt de theorie van menselijke voorkeur en de veerkracht hypothese in zijn geheel. Natuurlijk is het uncanny valley effect, zoals Mori het eerder al stelde, maar een ‘vallei’. Hij geloofde dat mensen niet meer bang zouden worden voor robots als de robots bijna perfecte kopieën van echte mensen zouden worden. Ik bespreek een aantal recente studies die suggereren dat dit misschien niet helemaal waar is, en dat het effect dat wij bang worden misschien moeilijker te overwinnen is dan we denken.

Wat nog interessanter is aan dat mensen in de toekomst de keuze hebben tussen menselijke prostituees en seksrobots is het feit dat u gelooft dat, met het opkomen van de robots die onze banen afpakken, het er eigenlijk voor zorgt dat er meer mensen in de prostitutie zullen gaan werken. Kunt u uitleggen hoe u tot deze conclusie kwam?
Dit is mijn argument voor de theorie van toenemend aanbod. Het is eigenlijk heel simpel. Als we accepteren dat de werkeloosheid als gevolg van technologie gaat toenemen in allerlei werkvelden – zoals veel economen nu al voorspellen – dan gaan alle mensen die werkeloos raken opzoek naar een andere bron van inkomsten. Mits er geen grote veranderingen komen in het sociale welzijn betekend dit dat ze opzoek gaan naar ander werk. Maar waar moeten ze heen als alle banen overgenomen zijn door robots? Dan gaan ze dus naar werkvelden waar menselijk werk voorkeur geniet boven werk van robots, waar de lat om binnen te komen niet heel hoog ligt (geen bepaalde kwalificaties of training vereist), en waar je naar verhouding goed betaald wordt. Ik suggereer dat de prostitutie aan deze drie eisen voldoet, en dat er daardoor meer mensen in de prostitutie zullen gaan werken.