De heerlijk absurdistische wereld van Zeitguised

Op 22, 23 en 24 september vindt in Antwerpen OFFF By Night plaats, een van de grootste Europese festivals over design en creativiteit. Meer dan 35 sprekers van over de hele wereld komen om te spreken over kunst, design en creativiteit. In deze korte serie interviews spreken we telkens een prominente ontwerper over zijn werk en visie, en vragen we ze om wat tips voor de jonge generatie ontwerpers van nu.

Vandaag spreken we Henrik Mauler van Zeitguised, een bekroond designbureau voor “synthetische kunst en design,” zoals ze het zelf noemen. Als wij de vrijheid zouden hebben om er een labeltje op te plakken, zouden we zeggen: bizarre en surrealistische kunst die een beetje ongemakkelijk aanvoelt.

The Creators Project: Wat zijn de belangrijkste thema’s in jullie werk?
Zeitguised: Je ziet in ons werk vaak kleine herkenbare elementen, zoals een vogelpootje of een rol plakband, waar je aandacht meteen door wordt gegrepen. Je hersenen zijn enorm goed in het herkennen van simpele patronen in een complex geheel, en dat gebruiken we als een soort anker om je aandacht te grijpen en te richten op het complexere geheel. Het is als het ware een soort deur van herkenning naar een wereld van abstractie.

Dat vind ik het meest interessant, die omslag van simpel naar complex. Dat moment dat je gaat van ‘ah, het is een vogel’ naar ‘wat ís dit?!’ In het Engels noemen ze het ‘uncanny’: iets dat dicht genoeg bij je ervaring van de werkelijkheid zit dat je het herkent, maar er tegelijkertijd ver genoeg vanaf staat dat het bevreemdend werkt. Er is een fractie van een seconde dat je bewuste waarneming van het werk niet meer weet wat je ermee moet, en dat er iets ‘klikt’ van realistische representatie naar abstract object. En daar zit de kunst voor mij: een opening, een kans op iets nieuws en verrassends.

Waarom is juist die omslag zo belangrijk?
Wat die switch voor mij zo interessant maakt is dat het iets blootlegt over hoe we naar de wereld om ons heen kijken. Het idee dat alles dat natuurlijk is hoger in de hiërarchie der dingen staat dan wat door de mens is gemaakt, zit heel diep in onze cultuur ingebakken. Maar dan vergeet je dat die wereld ook maar is wat je ervan door het filter van je eigen perceptie waarneemt. We denken dat we als objectieve observatoren in de wereld staan, maar in werkelijkheid – en dat is wat die ‘switch’ je soms doet realiseren – zijn we zelf juist de wereld.

Het biedt een mogelijkheid voor ware poëzie, een kans om het moment te grijpen en het tot een rijke en mooie ervaring te boetseren. Of juist grimmig en lelijk, als je dat liever hebt.

Wat is je toekomstvisie voor design?
Ik denk dat we naar een wereld gaan waarin machines en computers zelf kunst gaan maken. De afbeeldingen van Googles deep dream-algoritme waren een belangrijke stap in die richting, hoewel die nog erg gericht zijn op menselijke waarneming. De robots zoeken naar patronen die mensen ook zouden herkennen: gezichten, dieren, voorwerpen, dat soort dingen. De kunst die daaruit voortkomt is al behoorlijk interessant. Maar als robots en kunstmatige intelligentie straks zélf een soort waarneming zouden ontwikkelen, die niet voor mensen bedoeld is maar voor de machines zelf, dan wordt het echt spannend. Dan wordt kunst pas écht weer interessant.

Welke tips zou je geven aan jonge ontwerpers die net beginnen?
Het is een spannende tijd voor jonge ontwerpers. Toen wij begonnen, waren disciplines nog strikt van elkaar gescheiden en waren productietechnieken erg duur. Gelukkig voor ons was er toen nog niet zoveel concurrentie. Tegenwoordig is de concurrentie moordend, maar zijn technologieën en processen juist weer supergoedkoop geworden, en de mogelijkheden tot samenwerken natuurlijk ook. In deze tijd is de barrière kleiner dan ooit om gewoon geweldig werk te maken – zolang je maar gefocust bent. Talent is overal, maar focus is wat het verschil maakt.

Dat is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan, want juist in deze tijd met zoveel afleiding en zoveel opties is die focus moeilijker te vinden en vast te houden dan ooit. Ik weet ook niet hoe je dat moet vinden, maar voor mij helpt meditatie en dingen als boogschieten en zo. Zoek iets waarbij je je gedachten kunt stopzetten. En dan is het een kwestie van gewoon beginnen. Ik doe dat zelf een beetje zoals David Linch het voorstelde: ik gooi zonder te kijken een steen in het water, en dan zie ik waar het me heen leidt. Voor mij is dat een goede methode.

Klik hier voor meer informatie en kaartjes voor OFFF by Night Antwerpen.